Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi (Dec 2019)
Türk Dünyası Masallarında İyi Huylu Devler ve Fonksiyonları
Abstract
Masallar, Türk kültürünün en eski devirlerine kadar uzanan, kültürel kodlarımızı ve millȋ değerlerimizi dünden bugüne taşıyan bir geleneğin mahsulüdür. Toplumun yaşam biçimi, gelenek ve görenekleri, töresi, ahlak algısı, inanç sistemi, söz varlığı, hayal dünyası, mizah anlayışı gibi birçok konuda ipucu verir. Çocukluk döneminden itibaren ahlaki ve toplumsal değerlerin kazandırılması suretiyle bireyin eğitimi, bireyin eğitilmesi dolayısıyla da toplumun eğitimine hizmet eden bir fonksiyona sahiptir. Bütün bu işlevlere katkıda bulunurken bir yandan da dinleyenleri düş ile gerçek arasındaki fantastik bir ȃlemde yolculuğa çıkaran masallar, gerek çocukların gerekse yetişkinlerin dünyasında büyük bir kıymete haizdir. Masal atmosferini fantastik bir boyuta taşıyan unsurların başında gelen devler, mitik düşüncenin masallarda hayat bulmuş şekilleridir. Türk dünyası halk anlatmalarından daha çok masallarda ve destanlarda yer alan “dev tipi”, kahramanın erginlenme sürecinde çoğunlukla düşman bir tip olarak kahramanın mücadele ettiği olağanüstü bir güçtür. Ancak dev tipi bütünüyle olumsuz bir özellik göstermez. Bu çalışmada öncelikle dev tipinin kökeni, devlerin görüntüsü, anlatılardaki fonksiyonuyla ilgili bilgi verilecek, ardından bugüne dek pek değinilmemiş olan “iyi huylu devler”, Türk dünyası masallarından verilen örneklerle incelenecektir.
