تعیین مناطق بحرانی وقوع زمین‌لغزش با استفاده از شاخص Getis-Ord در محیط GIS، مطالعه موردی: حوضه آبریز قرناوه، استان گلستان

Abstract

پژوهش حاضر با هدف تجزیه و تحلیل و شناسایی نقاط داغ وقوع زمین‌لغزش با استفاده از آمار مکانی و الگوریتم Getis-Ord در حوزه آبریز قرناوه استان گلستان برنامه‌ریزی شده است. در این راستا، فراوانی وقوع زمین‌لغزش براساس طبقات شیب، جهت جغرافیایی، کاربری اراضی، نوع خاک و انواع ویژگی‌های پهنه‌های لغزشی مورد تحلیل قرار گرفته است. در تعیین نقاط داغ و مناطق بحرانی، معیارهای مساحت، طول، عرض، عمق و ارتفاع پرتگاه مبنای تحلیل‌های مکانی در نظر گرفته شده است. نتایج نشان داد که نقاط داغ وقوع زمین‌لغزش در محدوده شرقی منطقه مطالعاتی قرار گرفته‌اند که در طبقات ارتفاعی بالا، کاربری اراضی مرتعی و شیب بالا واقع شده است. براساس یافته‌های پژوهش، اراضی مرتعی و جنگلی، خاک‌های بادی-یخچالی لسی و طبقه شیب 50 تا 75 درصد و جهت جغرافیایی شمالی بیش‌ترین تعداد وقوع زمین‌لغزش را به خود اختصاص داده‌اند. هم‌چنین، نقاط وقوع زمین‌لغزش غیرمعنی‌دار از نظر آماری با استفاده از روش Getis-Ord و براساس معیار مساحت زمین‌لغزش در مناطق میانی و پایین‌دست حوزه آبریز مورد مطالعه قرار دارد. تعیین نقاط بحرانی وقوع زمین‌لغزش و نیز تعیین عوامل مؤثر بر آن از طریق تحلیل نقشه‌های مکانی در بستر GIS امکان تعیین آستانه‌های موثر بر وقوع زمین‌لغزش را فراهم می‌نماید. تجزیه و تحلیل نقاط بحرانی وقوع زمین‌لغزش می‌تواند به‌عنوان مبنای برنامه‌ریزی مکانی، شناسایی مناطق بحرانی و کاهش خطر مدنظر قرار گیرد. رویکرد مورد استفاده در ارزیابی خودهمبستگی مکانی مخاطرات طبیعی کاربرد دارد و در تلفیق با پهنه‌های مستعد خطرات چندگانه محیطی می‌تواند مبنای پیش‌بینی شدت خطر و خسارت در آینده قرار گیرد.

Keywords

• آماره جتیس-اورد
• ارتباط مکانی
• تحلیل خوشه‌ای
• آبریز قرناوه
• استان گلستان