جغرافیا و مخاطرات محیطی (Oct 2024)
الگوی فضایی آسیب پذیری محیط زیست در ایران
Abstract
شناخت سطح خرد آسیبپذیری محیطزیست از لحاظ فنی و نظری به‌عنوان نقشه راه دقیق در پایداری محیطزیست عمل میکند. باوجوداین ضعف داده و عدم قطعیت روشی فهم درست مسائل ناشی از آن را مغفول گذاشته است. مقاله پیشرو با استفاده از تصاویر ماهوارهای کدنویسی شده گوگلارثانجین (GEE) و روش خودهمبستگی فضایی گتیس در قالب نظریهی «آسیبپذیری» به بررسی و تحلیل الگوهای فضایی آسیبپذیری محیطزیست 397 شهرستان ایران طیسالهای 1390 تا 1400 میپردازد. نتایج آزمون گتیس نشان دهنده توزیع نابرابر و الگوهای متنوع آسیبپذیری شهرستان‌های ایران در ابعاد مختلف ازجمله آلودگی هوا، گازهای گلخانه‌ای، تغییرات دما و بارش، کاهش آب‌های زیرزمینی، تهدید تنوع زیستی و فرسایش خاک، به‌ویژه در مناطق مرکزی، جنوب، شرق و نوار شمالی خواهد بود. به همین ترتیب، این پژوهش با تأکید بر نقش الگوهای فضایی متفاوت در ابعاد «حساسیت» و «قرار گرفتن در معرض خطر»، پیشنهاد میکند که سیاست‌گذاری‌های محیطزیستی در ایران باید با توجه به نابرابری‌های فضایی و متناسب با ویژگی‌های جمعیتی و بوم‌شناختی هر منطقه تنظیم شوند. این رویکرد می‌تواند به بهبود ظرفیت سازگاری و کاهش آسیبپذیری محیطزیستی در مناطق بحرانی کمک کند. استفاده از تکنیک‌های الگوریتمی برای شاخص‌سازی آسیبپذیری محیطزیستی و تلفیق داده‌های فضایی با تحلیل‌های جمعیتی، چارچوبی مؤثر برای پژوهش‌های آینده ارائه می‌دهد که می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های ملی و منطقه‌ای به‌منظور کاهش فشارهای محیطی و بهبود پایداری محیطزیستی به کار گرفته شود.
Keywords
