غربالگری بیست ژنوتیپ مختلف برنج از نظر تحمل یا مقاومت به کرم ساقه‌خوار نواری (Chilo suppressalis) در شرایط مزرعه

Abstract

کرم ساقه ­خوار نواری برنج Chilo suppressalis Walker (Lep.: Pyralidae) به عنوان مهم­ترین آفت در شالیزارهای شمال کشور محسوب می­ شود و قادر است سالانه خسارت زیادی به گیاه برنج وارد نماید. در حال حاضر، استفاده از آفت­ کش ­های شیمیایی یکی از متداول­ ترین روش ­های کنترل این آفت می­باشد؛ اما به دلیل مسائل و مشکلات زیست محیطی ناشی از آن­ها در اکوسیستم زراعی برنج ناگزیر باید به دنبال روش ­های سالم­ تر از جمله استفاده از ارقام یا لاین ­های مقاوم یا متحمل به کرم ساقه ­خوار نواری برنج گام برداشت. پژوهش حاضر به منظور دستیابی به ارقام و لاین (های) مقاوم یا متحمل به خسارت کرم ساقه­ خوار نواری برنج با بررسی بذرهای 20 لاین و رقم امید بخش برنج، انجام شد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوک‏ کامل تصادفی با 20 تیمار و در سه تکرار در شرایط مزرعه در موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت، در دو مرحله رویشی و زایشی گیاه برنج نسبت به کرم ساقه­ خوار مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که تمام 20 رقم و لاین ­های مورد آزمایش در نسل اول کرم ساقه­ خوار نواری برنج و بر اساس سیستم ارزیابی استاندارد برنج (ایری) با آلودگی جوانه­ های مرکزی مرده بین 29/15 تا 85/21 درصد و در گروه نسبتاً مقاوم قرار گرفتند (درجه 5). همچنین، در نسل دوم آفت با تعیین آلودگی در خوشه­ های سفید شده، لاین 4 در گروه مقاوم و ارقام و لاین­ های ردیف ­های 2، 4، 5، 7، 13،11، 14، 15 و 18 با بیشترین آلودگی به کرم ساقه ­خوار، در گروه نسبتاً مقاوم قرار گرفتند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که ارقام و لاین ­های در ردیف 1، 3، 6، 8، 9، 12، 16 و 19 نسبت به کرم ساقه­ خوار نواری در گروه نسبتاً حساس گروه­ بندی شدند. همچنین، رقم گوهر با بیشترین آلودگی خوشه­های سفید شده در مرحله زایشی گیاه برنج با 28/31 درصد، در گروه حساس قرار گرفت؛ بنابراین، در پژوهش حاضر لاین 5 ردیف 11، لاین 14 ردیف 10 و لاین 37 ردیف 17 برای انجام برنامه ­های اصلاحی و مدیریت تلفیقی کرم ساقه خوار نواری برنج معرفی شدند.

Keywords

• آفت
• خوشه های سفید شده
• مدیریت تلفیقی
• مرگ جوانه های مرکزی