Pizhūhish/Nāmah-i Tafsīr va Zabān-i Qurān (Mar 2017)
بازخوانی مفهوم «شک» در قرآن کریم
Abstract
در قرآن کریم، ماده «شک» 15 بار به کار رفته است. این واژه در 6 مورد با صفت «مریب» آمده است. اشتراک لفظی این واژه در کاربرد قرآنی «شک» و استعمال زبان فارسی «شک»، زمینه لغزندگی‌ها در فهم معنای این کلمه در قرآن کریم شده است. به دلیل تعلق زمانی کاربرد قرآنی، تلقی اصطلاحی از واژه «شک» (به‌مثابه اصطلاحی شکل‌یافته در حوزه فقه و اعتقادات) وجود نداشته است، درنتیجه پرسشی مبنی بر چیستی معنای آن در کاربردهای قرآنی در زمان نزول باعث گشته است تا جستار حاضر در گام نخست به سراغ گزارش لغویان رفته و به تحلیل داده‌های ایشان بپردازد و در گام دوم نیز با رجوع به کاربردهای قرآنی این واژه و با تأکید بر دلالت‌های معناشناختی، رهیافت‌های سیاقی و استفاده از سنت تفسیری به درک عمیق‌تری از آن برسد. با عنایت به تنوع کاربردهای واژه «شک» و نظر به دلالت‌های سیاقی این آیات در قرآن کریم، می‌توان گفت: «شک» در قرآن کریم در دو نوع کاربرد کاملاً متفاوت قابل پیجویی بوده و مبنای تفاوت یاد‌شده، آمدن یا نیامدن صفت «مریب» همراه با این واژه در کاربردهای قرآنی است.
