İhvân-ı Safâ Risalelerinde Akıl ve Aklîlik

Abstract

İhvân-ı Safâ İslam düşünce tarihinin en önemli figürlerinden biridir. Felsefe ve tasavvufun, akıl ile sezginin buluştuğu noktada İhvân-ı Safâ’nın düşünceleri etkili olmuştur. Yeni Eflâtuncu felsefeyi İslam düşüncesine uyarlamış ve kendinden sonraki felsefî ve tasavvufî düşünceyi derinden etkilemiştir. İhvân-ı Safâ her ne kadar meseleleri yüzeysel ele alan ve özgün olmayan kişiler olarak değerlendirilse de tüm düşünce sisteminin tutarlı bir kozmoloji ve epistemoloji ilişkisine dayanması başlı başına bir başarıdır. Bu makalenin amacı İhvân-ı Safâ’nın akıl kavramına nasıl yaklaştığını ele almaktır. Bir kavram olarak akıl, kozmoloji, ahlak ve epistemoloji bağlamlarında ele alınabilir. İhvân-ı Safâ da akıl kavramını bu bağlamları göz önüne alarak dikkatli bir şekilde kullanmıştır. İnsan ile Tanrı arasındaki en önemli iletişim ağını ifade eden akıl, ruhun en insanî yönüdür. En önemli bulgumuz ise İhvân-ı Safâ düşüncesinde sezginin dahi aklî olarak değerlendirilmesidir.

Keywords

• i̇slam felsefesi
• i̇hvân-ı safâ
• akıl
• kozmoloji
• ahlak
• epistemoloji
• islamic philosophy
• ikhwān al-ṣafā’
• reason
• cosmology
• morality
• epistemology