نقش اقتصاد دانش‌بنیان در همگرایی تجاری کشورهای اسلامی (رویکرد برون‌گرایی اقتصاد مقاومتی)

Abstract

سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با رویکردی انعطاف‌پذیر، فرصت‌ساز، مولد، درون‌زا، پیشرو و برون‌گرا، بهبود مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله ابلاغ شده است. پیشتازی در اقتصاد دانش‌بنیان و برون‌گرایی اقتصاد ایران دو رکن مهم مدنظر سیاست‌های کلی می‌باشند. این مقاله برای تبیین تأثیر اقتصاد دانش‌بنیان بر تقویت همگرایی‌ تجاری و برون‌گرایی اقتصادی انجام شد. بر اساس این از مبانی نظری همگرایی اقتصادی و منطقه‌ای و مدل جاذبه تعمیم‌یافته برای بررسی آثار آمادگی محیطی اقتصاد دانش‌بنیان بر یکپارچگی منطقه‌ای و تقویت برون‌گرایی در میان کشورهای منتخب اسلامی استفاده و مدل جاذبه برای کشورهای عضو کنفرانس اسلامی برآورد شده است. در کنار تأثیر مثبت متغیرهای تولید ناخالص داخلی و جمعیت کشورهای میزبان و میهمان به‌عنوان پارامترهای نشان‌دهنده اندازه اقتصادی و بازاری کشورها و اثر منفی متغیر مسافت بر تجارت متقابل کشورهای اسلامی منتخب که همگی نشانگر تأییدی بر نظریه همگرایی و مبانی نظری جاذبه می‌باشند، نتایج نشان می‌دهد شاخص ترکیبی اقتصاد دانش‌بنیان طبق انتظار نظری اثر مثبت بر تجارت دوجانبه کشورهای عضو کنفرانس اسلامی دارد؛ به‌طوری‌که بهبود هر واحدی شاخص اقتصاد دانش‌بنیان در کشور میزبان در حدود 51/5 میلیون دلار بر حجم تجارت دوطرفه میان کشورهای یادشده می‌افزاید. این نکته می‌تواند دلیلی بر ضرورت اصلاح نهادی و ساختاری توسعه اقتصاد دانایی‌محور و همکاری‌های بیشتر بین کشورهای منطقه تلقی شود.

Keywords

• اقتصاد مقاومتی
• اقتصاد برون‌گرا
• اقتصاد داناییمحور
• همگرایی تجاری
• مدل جاذبه