Dilbilim Araştırmaları Dergisi (Feb 1991)
Dilbilim-Göstergebilim İlişkileri ve Edimbilim
Abstract
Eziler-Kıran (1990) "Dilbilim-Göstergebilim İlişkileri" başlıklı yazısında, dilbilimin tümce düzleminde kalması nedeniyle "...sanatsal (yazın, resim, heykel) kullanımlardaki iletişim dizgelerini çözümlemede ve açıklamada..."(1990:51) yetersiz kalışını vurgulamaktadır. Ayrıca, göstergebilimin "... en çok... yazınsal çözümlemede..."(1990:52) kullanıldığını belirten yazar, "... günümüzde uzun (yazınsal ya da yazınsal olmayan) metinlerin, sözdizimlerin, anlamlarını belli yöntemlerle çözümleme yollarını geliştiren, yeniden yapılaştıran göstergebilim bir ölçüde Bakhtine'nin dileğini amacına ulaştırabilmiştir" (1990:58) diyerek metin düzlemindeki tercihini göstergebilimden yana koymaktadır. Çünkü, Eziler-Kıran a göre, dilbilim yöntemleri yananlam/düzanlam karşıtlığını çözümleyemedikleri gibi, göstergebilimin karmaşıklığı yanında hem biraz yalın, hem de anlamın içeriğini açıklamada yetersiz kalırlar. Yazısında bağlamın önemini de vurgulayan Eziler-Kıran, dilbilimden yananlam/düzanlam karşıtlığını çözümlemesini beklerken, "...bağlamları çözümler, bağıntıları araştırır, söylemin mantığını ortaya koyar.." (1990:58) dediği göstergebiliminin bağlam anlayışına değinmemektedir. Aşağıdaki yazıda, bildirişimdeki anlam-bağlam ilişkisine kısaca değinip, aynı çerçevede edimbilimin konumunu belirlemeye çalışacağız.
