تاثیر نوع فرآوری و سطح دانه کتان بر قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه‌های خونی و ایمنی گوساله‌های شیرخوار

Abstract

سابقه و هدف: محصولات کتان (بذر و کنجاله) یکی از منابع انرژی و پروتئین برای نشخوارکنندگان محسوب می‌شوند. کتان گیاهی است روغنـی کـه دانـه آن 45-40 درصـد روغـن و 30-23 درصد پروتئین دارد. علاوه بر استخراج روغن، کنجاله آن مـی-توانـد بـه عنوان یک منبع پروتئینی در جیـره غـذایی دام اسـتفاده گـردد. اگر چه دانه کتان منبع بسیار ارزان و قابل دسترسی برای امگا- 3 است، بیش از 50 درصد اسیدهای چرب آن از اسید چرب آلفا‌لینولنیک است، ولی به دلیل وجود ترکیبات ضدتغذیه‌ای، در سطوح بالا قابل استفاده نیست. فرآوری دانه کتان باعث می‌شود مصرف مواد مغذی را بهبود بخشیده و در عین حال تاثیر منفی مواد ضد تغذیه‌ای نظیر لیناتین را کاهش داده و باعث خوش‌خوراکی خوراک گردد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر نوع فرآوری و سطح دانه کتان بر قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه‌های خونی و ایمنی گوساله‌های شیرخوار صورت پذیرفت.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تاثیر نوع فرآوری و سطح دانه کتان بر قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه‌های خونی و ایمنی گوساله‌های شیرخوار، از20 راس گوساله نر نژاد هلشتاین شیرخوار تازه متولد شده که وزن اولیه آنها 5/4±41 کیلوگرم بود، استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح فاکتوریل 2×2 با 4 تیمار و 5 تکرار انجام شد. تیمارها شامل: 1- تیمار حاوی 5 درصد کتان میکرونیزه، 2- تیمار حاوی 10 درصد کتان میکرونیزه، 3- تیمار حاوی 5 درصد کتان اکسترود و 4- تیمار حاوی 10 درصد کتان اکسترود بودند. جیره‌ها به‌صورت پلت در اختیار گوساله‌ها قرار گرفت. کل دوره آزمایشی 60 روز بود که شامل 14 روز عادت‌پذیری بود. نمونه‌های خوراک و مدفوع در 5 روز آخر دوره از هر تیمار به منظور تعیین قابلیت هضم مواد مغذی جمع‌آوری گردید. در روز آخر آزمایش نمونه‌گیری از خون هر یک از تیمارها جهت تعیین فراسنجه‌های خونی و ایمنی انجام گرفت.یافته‌ها: بر اساس نتایج به‌دست آمده از این آزمایش سطوح مختلف دانه فرآوری شده تاثیر معنی‌داری بر قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و چربی خام داشت (05/0p <) به‌طوریکه بیشترین قابلیت هضم مواد مغذی متعلق به تیمارهای حاوی 10 درصد کتان اکسترود و 10 درصد کتان میکرونیزه بود. همچنین تیمارهای آزمایشی تاثیر معنی‌داری بر ازت اوره‌ای خون داشت (05/0p <) ولی سایر فراسنجه‌های خونی و ایمنی از جمله کلسترول، تری گلیسیرید، گلوکز، پروتئین تام، آلبومین، لیپوپروتئین‌های با چگالی زیاد ، لیپوپروتئین‌های با چگالی کم ، لیپوپروتئین‌های با چگالی بسیار کم ، ایمونوگلوبین نوع G، تعداد گلبول‌های سفید، نوتروفیل‌ها، لمفوسیت‌ها، مونوسیت‌ها و نسبت نوتروفیل به لمفوسیت تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0< p).نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه نتایج این آزمایش نشان می‌دهد استفاده از دانه کتان فرآوری شده در سطح 10 درصد باعث بهبود قابلیت هضم مواد مغذی می‌شود، می‌توان از دانه کتان اکسترود در سطح 10 درصد به عنوان منبع انرژی و پروتئین در جیره گوساله-های شیرخوار استفاده نمود.

Keywords

• فرآوری دانه کتان
• قابلیت هضم مواد مغذی
• فراسنجه‌های خونی و ایمنی
• گوساله شیرخوار