تأثیر تسهیلات قرض‌الحسنه بر توزیع درآمد در ایران

Abstract

نرخ بهره در نظام بانکداری متعارف با حد زدن بر بازدهی سرمایه‌گذاری باعث ایجاد شکاف بین سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، کاهش انگیزه کار، محدود شدن سطح اشتغال و افزایش نابرابری درآمدی می‌شود. در نظام اقتصادی اسلام قرض‌الحسنه به‌عنوان یکی از شیوه‌ها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری توزیع درآمد در نظر گرفته شده است؛ بنابراین قرض‌الحسنه می‌تواند با انتقال جریان پول از طبقات ثروتمند به طبقات کم‌درآمد، ایجاد زمینه تغییر الگوی تولید، افزایش اشتغال و تأمین نیازهای ضروری طبقات یادشده، نقشی مهم در تثبیت درآمدها بین نیازمندان داشته باشد. براین‌اساس، هدف این مقاله تحلیل آثار تسهیلات قرض‌الحسنه بر توزیع درآمد در ایران با استفاده از تکنیک‌های توابع عکس‌العمل تحریک (IRF) و تجزیه واریانس (VD) در دوره (1363−1392) است. نتایج توابع عکس‌العمل تحریک نشان می‌دهد که وقوع یک شوک مثبت در لگاریتم تسهیلات قرض‌الحسنه بانک‌ها و مؤسسه‌های اعتباری غیربانکی، تا یک نیم دوره باعث افزایش نابرابری و پس از آن تا دور دهم باعث کاهش نابرابری درآمد شده است، هرچند کاهش در نابرابری درآمد ناچیز بوده است. همچنین، نتایج تجزیه واریانس نشان می‌دهد که سهم لگاریتم تسهیلات قرض‌الحسنه بانک‌ها و مؤسسه‌های اعتباری غیربانکی در توضیح ضریب جینی 30/5 درصد بوده است.

Keywords

• قرض‌الحسنه
• نرخ بهره
• ربا
• توزیع درآمد
• ایران