Қашаған Күржіманұлының «Есқали сопыға айтқаны» өлеңі «Қазіргі Қазақстандағы ислам: мəні мен діни жаңарудың нəтижелері» атты ғылыми жоба жұмысы бойынша жазылған. Стихи Кашагана Куржиманулы, посвященные суфий Ескали.

Abstract

Қазақ ақындары ұлттық индикатор ретінде қазақы дүниетанымның қорықшысы іспеттес. Олар руханишылықтың жыршысы болғандықтан, жан-жақты білімді болу талабына сай болды. Бұл мақалада ХІХ-ХХ ғасырларда жасаған Қашаған Күржіманұлының Есқали сопыны шенеген өлеңі талданып, ислам дінінің осы кезеңдердегі көрінісі беріледі. Өлеңді қарастыру барысында ислам дінінің қазақ халқының сана-сезімін, əдет-ғұрпын ескере, үйлестіре тараған формасы мен еш трансформацияны мойындамайтын догмалық формасы арасындағы шиеліністің барысы анықталады. Кез келген діни трансформация үлкен діни біліктілікті қажет етеді, арнайы білімі болмаса да, Қашаған ақынның өлеңдерінен ислам дінін терең білетіні тезаурусы негізінде көрсетіледі. Бұл өлеңді талдау барысында көнеден келе жатқан түркі-қазақ салт-дəстүрлер ислам діні тұрғысында интерпретация ланып, ислами дүниетанымның негіздерімен үндестікте жасай алатынын көреміз. В статье рассматриваются стихи казахского поэта ХІХ-ХХ веков Кашагана Куржиманулы. Эти стихи были импровизированы в ответ на негостеприимство Ескали суфия, который оправдывал свое действие религиозностью, так как инструмент поэтов – домбра – является палкой шайтана. Анализируя религиозный тезаурус произведения Кашагана, автор статьи выделяет стычку двух интерпретаций мусуль- манской религии в казахском обществе.

Keywords

• ислам
• сенім-наным
• дін
• интерпретация
• тезаурус
• обычай