ارزیابی امنیت آبی ایران در سطح استانی با استفاده از شاخص ترکیبی

Abstract

امنیت آبی رویکردی فراگیر در مدیریت منابع آب است که ارزیابی آن می‌تواند تصویر جامعی از وضعیت منابع آب و مشکلات ناشی از مدیریت این منابع ارائه کند. این رویکرد برای کشور ایران که درگیر مشکلات درهم تنیده در زمینه مدیریت منابع آب و محیط‌زیست است، می‌تواند راه‌گشا باشد. در این پژوهش ابتدا شاخص امنیت آبی استانی با استفاده از روش نیمه‌جبرانی تجمیع هندسی توسعه داده شد. برای این شاخص سه بعد کلیدی منابع، دسترسی و اقتصاد در نظر گرفته شده است. در نهایت استان‌های ایران با استفاده از این شاخص ارزیابی و رتبه‌بندی شدند که در این ارزیابی برای هر استان عددی بین صفر (برای بدترین وضعیت) و یک (برای بهترین وضعیت) به‌عنوان شاخص امنیت آبی محاسبه شد. نتایج این پژوهش مشخص کرد که مقدار شاخص امنیت آبی برای هیچ‌کدام از استان‌های ایران، بیش‌تر از 43/0 نمی‌شود که نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب همه استان‌های ایران از منظر شاخص امنیت آبی است. استان‌های مرز شرقی و قسمت شرقی فلات مرکزی بدترین وضعیت‌ها را از منظر شاخص امنیت آبی دارند؛ استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد و کرمان استان‌هایی هستند که کم‌ترین مقادیر شاخص امنیت آبی برای آنها ثبت شده است (همگی کم‌تر از 22/0). استان مازندران با مقدار 432/0 در شاخص امنیت آبی، در رتبه اول قرار گرفته است، که دلیل اصلی آن وضعیت مطلوب این استان از منظر بعد منابع است. آذربایجان‌شرقی با کسب مقدار 416/0، به‌دلیل وضعیت متعادل و بالاتر از میانگین در همه ابعاد کلیدی امنیت آبی، در رتبه دوم قرار گرفته است. استان هرمزگان نیز با کسب مقدار 386/0، به‌دلیل ثبت بهترین وضعیت در بعد اقتصاد در جایگاه سوم قرار گرفته است.

Keywords

• امنیت آبی
• امنیت دسترسی به آب
• تجمیع هندسی
• شاخص ترکیبی