تجارت آب مجازی در چارچوب حقوقی سازمان جهانی تجارت

Abstract

بخش عمده­ای از منابع آبی کشورها در قالب «آب مجازی»، صرف تولید محصولات، به‌ویژه محصولات کشاورزی می‌شود. امروزه تجارت هدف­مند آب مجازی به‌عنوان یکی از روش‌های مقابله با بحران کم‌آبی جهان مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش به این سؤال پاسخ گفته است که نظام حقوقی کنونی سازمان جهانی تجارت از چه ظرفیت‌هایی برای مدیریت و تسهیل تجارت آب مجازی برخوردار است؟ فرضیة اولیه آن است که سازمان جهانی تجارت، از طریق رفع موانع تجارت می‌تواند تجارت هوشمند آب مجازی را تسهیل کند. حاصل مطالعات انجام ­شده حاکی از آن است که آزادسازی تجارت، بدون توجه به ارزش اقتصادی آب در روند تولید، به ­تنهایی باعث تسهیل تجارت آب مجازی در راستای مدیریت منابع آبی جهانی نیست. همچنین اگرچه مدیریت واردات و صادرات کالاها بر اساس میزان آب مصرفی در فرآیند تولید، ناقض اصل عدم تبعیض در سازمان تجارت جهانی به نظر می­رسد، برخی استثنائات مندرج در توافقنامه‌های ذیل این سازمان می‌تواند به تجارت آب مجازی و در نتیجه، کاهش بحران آب کمک کند. استفاده از ظرفیت‌های این سازمان برای حذف یارانه‌های کشاورزی مختل ­کنندة تجارت آب مجازی و ارزیابی رد پای آب از طریق ایجاد نظام برچسب‌گذاری نیز از دیگر روش‌های تسهیل تجارت آب مجازی است.

Keywords

• تجارت آب
• آب مجازی
• سازمان جهانی تجارت
• حقوق تجارت بین‌الملل
• رد پای آب