ارزیابی تحمل به خشکی در هیبریدهای تست کراس چغندرقند تحت شرایط تنش کم آبیاری

Abstract

این آزمایش به‌منظور ارزیابی تحمل به خشکی هیبرید­های تست کراس چغندرقند (57 هیبرید) به همراه هفت شاهد (ارقام IR7، ماندارین، جلگه، پایا، فتورا، SC (7112*SB36) و جمعیت اصلاحی اولیه) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح لاتیس نامتعادل (8×8) با چهار تکرار در سال زراعی 1395 انجام شد. آبیاری­ها تا مرحله تنک و وجین (استقرار بوته­ ها) به‌طورمعمول انجام شد. آبیاری­ های بعدی در شرایط بدون تنش پس از 90 میلی­متر و در شرایط تنش کم‌آبیاری پس از 200 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A صورت گرفت. صفات موردمطالعه شامل عملکرد ریشه، درصدقند،عملکردشکر، میزان سدیم، میزان پتاسیم، میزان نیتروژن مضره، ضریب قلیائیت، درصد قندملاس، شکر قابل استحصال، عملکردشکرسفید و ضریب استحصال شکر بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که ازنظر کلیه صفات بین ژنوتیپ­ های موردبررسی و رژیم­های مختلف آبیاری تفاوت معنی­ داری در سطح یک درصد وجود دارد. بیشترین عملکرد شکر سفید در شرایط بدون تنش و تنش کم‌آبیاری به ترتیب در هیبرید (7112*SB36)*S1–73 به میزان 13.34 تن در هکتار و رقم شاهد ماندارین به میزان 9.37 تن در هکتار، مشاهده گردید. تجزیه همبستگی بیانگر رابطه مثبت و معنی­دار بین عملکرد شکر سفید با عملکرد ریشه، درصد قند، عملکرد شکر، شکر قابل استحصال و ضریب استحصال شکر و همچنین همبستگی منفی و معنی­دار با میزان سدیم، پتاسیم، ضریب قلیائیت و درصد قند ملاس تحت هردوشرایط بود. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام صفات عملکرد شکر، ضریب استحصال شکر، عملکرد ریشه و درصد قند بیش از99 درصد تغییرات عملکرد شکرسفید را در هر دو شرایط (بدون تنش و تنش کم‌آبیاری) توجیه کردند. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط عدم تنش عملکرد ریشه (1.17) و در شرایط تنش نیز عملکرد شکر (0.98) بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد شکر سفید داشته­ اند. درنهایت، در بین هیبریدهای موردمطالعه، هیبریدهای (7112*SB36)*S1–73، (7112*SB36)*S1-66 و (7112*SB36)*S1-72 که هم ازلحاظ شاخص تحمل به تنش (STI) و هم ازلحاظ صفات عملکردی در شرایط تنش برتر بودند به‌عنوان متحمل­ترین هیبریدها به تنش خشکی معرفی شدند.

Keywords

• تنش خشکی
• شاخص تحمل به تنش
• عملکرد شکر سفید
• هیبرید