پدافند غیرعامل (Apr 2023)
موئلفه‌های دفاع غیرعامل در طراحی حریم مخازن ذخیره صنایع شیمیایی خطرزا
Abstract
هر ساله حوادث غیرقابل جبران بسیار زیادی در سیستم‌های فرآیندی نظیر نفت، گاز و پتروشیمی بخاطر شرایط حاد عملیاتی و حجم بسیار زیاد مواد قابل اشتعال و انفجاری که دارند اتفاق می‌افتد. صنایع فرآیندی اغلب با مواد شیمیایی خطرزا و واحدهای عملیاتی تحت شرایط دما و فشار بالا نظیر خطوط انتقال، تاسیسات میعانی و راکتورها سروکار دارند. یکی از مهم‌ترین واحدهای این صنایع، مخازن ذخیره هستند که در تمامی مراحل صنایع فرآیندی قرار دارند. طبق بررسی‌ها و مطالعات انجام گرفته در این زمینه، راهکارهای متعددی برای حریم مخازن وجود دارد اما از منظر پدافند غیرعامل بررسی نشده‌اند. از این رو لازم دانستیم که مطالعه‌ای ویژه در خصوص ایجاد حریمی نسبتا امن برای این مخازن ذخیره اتخاذ گردد. هدف از انجام این مطالعه بررسی موئلفه‌های پدافند غیرعاملی در طراحی حریم مخازن ذخیره صنایع شیمیایی خطرزا است. روش انجام این پژوهش به لحاظ نوع، توسعه‌ای- کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی- پیمایشی می‌باشد که در آن، از طریق پرسش، مصاحبه و جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل عاملی (PCA) به پاسخ می‌رسد، از لحاظ نحوه جمع‌آوری داده‌ها، روش میدانی بوده که شامل جمع‌آوری داده‌های اولیه به روش‌هایی مثل مشاهده، پرسشنامه، مصاحبه و بررسی اسناد پروژه‌های ساخته‌شده می‌باشد. تجزیه و تحلیل عاملی با SPSS با میزان قطعیت بالا روشی برای کاهش ابعاد یک مسئله با متغیرهای زیاد در مدل‌سازی آماری است، به این ترتیب 4 حوزه از 40 موئلفه اصلی، که بیشترین میزان تغییرپذیری را در مدل (بدون استفاده از متغیرهای اصلی) نشان می‌دهند، تعیین شد. که با نظر خبرگان این چهار حوزه به نام‌های "حوزه پدافند غیرعامل" و "حوزه مدیریت بحران" و "حوزه فرآیندی" و حوزه بهداشت، ایمنی و امنیت محیطی" نام‌گذاری شدند. این عوامل را به عنوان متغیرهای پنهان می‌توان معرفی کرد که جنبه‌ای از ویژگی‌های غیرقابل اندازه‌گیری را مشخص می‌کنند. در گام بعدی برای شناسایی و رتبه‌بندی عوامل کلیدی موفقیت (CSF)، اقدام به رتبه‌بندی متغیرها در هر حوزه گردید. در پایان نیز بهمنظور کاربردی نمودن پژوهش به ارائه ملاحظات و راهکارهای پدافند غیرعاملی در حریم مخازن ذخیره صنایع شیمیایی خطرزا پرداخته شده است.
