Ahlak-ı Celâlî’nin XVI. Asır Osmanlı Siyaset Düşüncesine Tesiri

Abstract

İslam ahlak geleneğinin İslam düşünce tarihini idrak etmek açısından kıymetli bir önemi vardır. Ahlaknâme külliyatı ise her dönemin düşünce dünyasının kapsamını ve sınırlarını belirlemede en temel kaynaklardan biri olmuştur. XV. Asır’da yaşayan Celâleddîn Devvânî’nin Ahlak-ı Celâlî’si, bu külliyatın en tipik örneklerindendir. Ahlak-ı Celâlî’nin hükümdarlara ve toplumun diğer kesimlerine sunduğu ahlakî teklif, dönemin düşünce ufkunu yansıttığı gibi aynı zamanda hangi değerlerin gaye edinilmesi gerektiğini söyler. Dolayısıyla Ahlak-ı Celâlî’nin teorik önermesi ile yaşanılan dünyanın pratik gerçekleri arasında bir korelasyon kurulur. Çalışmamız Ahlak-ı Celâlî’nin önerdiği değerlerin fikri zeminini açığa çıkarmaya çalışırken, Celâleddîn Devvânî’nin öğrencisi olan Müeyyedzâde Abdurrahman Efendi’nin vasıtasıyla bu değerlerin pratik tezahürlerinin ortaya çıktığı Devlet-i Aliyye’nin siyaset düşüncesini idrak etmeye çalışmaktır. Bu bağlamda adalet (her şeyin yerli yerinde olması) gayesi üzerine Osmanlı padişahlarının kurmaya çalıştığı pratik siyaset, devlet idaresinde baskın bir konuma yükselmelerine yardımcı olur. Böylece Erken Modern Dönemde Devlet-i Aliyye’nin hanedan merkezli güçlü bir idari teşkilat kurmasının fikrî altyapısı ortaya çıkacaktır.

Keywords

• celaleddin devvani
• ahlak-ı celâli
• ahlaknâme
• tarih
• osmanlı siyaset düşüncesi
• celaleddin devvani
• ahlak-ı celâlî
• ahlaknâme
• history
• ottoman political thought