کاربست روش کیفی Quality برای تحلیل‌های کیفی سیلاب در آبیاری سیلابی: مطالعه موردی سیلاب‌های شمال دریاچه ارومیه

Abstract

بحران کمبود آب و شوری خاک مشکلات کلیدی هستند که توسعه‌ی پایدار کشاورزی در مناطق خشک را محدود می‌کند. ترویج و توسعه استفاده از سیلاب راهکاری مناسب در تأمین آب کشاورزی، مناطق خشک و نیمه‌خشک است. بررسی آمار و اطلاعات مربوط به شرایط اقلیمی شمال دریاچه‌ی ارومیه نشان می‌دهد اقلیم منطقه از نوع نیمه‌خشک سرد بوده، بارش‌های شدید، رگبارهای بهاره به همراه دوره‌های خشک چند ماهه در تابستان حکمفرما است. برآورد نیاز آبی منطقه در فصل کشت و برداشت، اهمیت آبیاری سیلابی و تناسب حجم سیلاب‌ها را نشان می‌دهد. از 6300 میلیون مترمکعب بارش منطقه، 5/4 میلیون‌مترمکعب جریان سیلابی بوده، که 5/2 میلیون‌مترمکعب آن مربوط به رودخانه‌های امستجان و انگشتجان است. هدف این پژوهش تحلیل کیفی سیلاب‌ها، کنترل و استفاده از سیلاب در تأمین آب کشاورزی در دشت‌های کشاورزی شمال دریاچه‌ی ارومیه است. جهت اجرای پروژه، نمونه‌بردارهای سیلاب، همراه اشل‌های اندازه‌گیری عمق نصب گردید؛ از سیلاب‌ها نمونه‌برداری شده، آزمایشات هیدروشیمیایی انجام شد، به منظور تحلیل داده‌های کیفی از دیاگرام‌های هیدروشیمیایی ویلکوکس، استیف و پایپر استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد بیش‌ترین مقدار هدایت الکتریکی مربوط به نمونه‌های رودخانه‌ی انگشتجان، با 487 و470 میکروموهوس ‌برسانتی‌متر است. تیپ اغلب نمونه‌های سیلابی بی‌کربنات و رخساره‌ سدیک-کلسیک است. همچنین سیلاب‌ها از سختی موقت و یا کربناته برخوردار بوده، به علت دارا بودن مقدار بالای آنیون کربناته در طبقه‌ی آب‌های سخت هستند. براساس طبقه‌بندی ویلکوکس کیفیت آب کشاورزی همه‌ی نمونه‌ها در محدوده­ی C2S1 قراردارند. آبیاری با این آب برای کلیه­ی خاک‌ها بدون اشکال بوده، خطری ایجاد نمی‌کند. بنابراین از نظر کشاورزی در محدوده‌ی آب‌های خوب هستند.

Keywords

• آب کشاورزی
• تحلیل‌های کیفی
• تسوج
• سیلاب
• دریاچه ی ارومیه