نظام نشانگرها برای سنجش آمادگی معلمی در دوره ابتدایی: یک مطالعه مرور نظام‌مند

Abstract

نظام آموزشی در هرکشوری فراتر از توان، امکان و انگیزه‌‌‌های معلمانش توسعه نمی‌یابد. معلم، عامل اصلی اجرای برنامه‌‌های تربیتی در مدرسه است. هدف این مطالعه، شناسایی عوامل، ملاک‌ها و نشانگر‌های مناسب برای سنجش آمادگی معلمی در دوره ابتدایی است. بدین‌منظور مرور منظمی در پژوهش‌‌های پیشین در بازه زمانی 2000-2021 انجام شد و پایگاه‌‌های داده‌‌های علمی شامل پروکوئست، اریک، گوگل اسکالر، پایگاه مرکز داده‌‌های علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی و بانک اطلاعات نشریات کشور مورد جست‌وجو قرار گرفتند. پس از تدوین و اعمال ملاک‌‌های ورود و خروج و کنارگذاری مقالات نامتناسب با هدف پژوهش براساس بیانیه پریزما، 67 مقاله باقی‌ماند. نتیجه بررسی مقالات به شناسایی 191 نشانگر، 21 ملاک و 8 عامل اصلی منتهی شد. پس از دسته‌بندی یافته‌‌های مرحله مرور پیشینه، با مراجعه به کارشناسان در قالب مراحل فن دیمتل به عنوان یکی از انواع روش‌‌های تصمیم‌گیری گروهی بر اساس مقایسه‌‌های زوجی و قضاوت کارشناسان، میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هریک از ملاک‌ها مورد محاسبه قرار گرفت؛ یافته‌ها بیانگر آن بود که 5 ملاک اول به ترتیب میزان تأثیرگذاری شامل استعداد تدریس، حساسیت اخلاقی، تعهد و مسئولیت‌پذیری، تربیت عقلانی اخلاقی و پژوهش‌محوری است و همچنین با حذف میزان تأثیرپذیری ملاک‌ها و محاسبه خالص میزان تأثیرگذاری، برترین ملاک‌ها به ترتیب شامل پیش نیاز‌های اساسی‌ معلمی، توانمندی‌‌های عمومی و برتر ذهنی، استعداد تدریس، ویژگی‌‌های نگرشی و عاطفی و مهارت‌‌های ارتباطی هستند. نتایج رتبه‌بندی‌ها نشان می‌دهد که ملاک‌‌های مربوط به عامل پیش‌نیاز‌های معلمی دارای بیشترین اثرگذاری هستند.

Keywords

• آموزش ابتدایی
• آمادگی معلمی
• استعداد تدریس
• شایستگی‌‌‌های معلم
• مرور منظم