تعیین ظرفیت کانال‌های آبیاری و میزان انعطاف‌پذیری قابل دستیابی در روش توافقی

Abstract

برنامه‌ریزی نامناسب تحویل آب موجب عملکرد ضعیف شبکه‌های آبیاری می‌شود که نیازمند بهبود است. با اصلاح روش بهره‌برداری از روش گردشی به‌روش توافقی ضمن افزایش قابلیت مدیریت آبیاری کشاورزان، بهره‌وری مصرف آب افزایش ‌می‌یابد. روش تحویل آب توافقی علاوه بر ارتقای انعطاف‌پذیری و عدم نیاز به زیرساخت‌های پرهزینه، در شبکه‌های موجود که به‌صورت دستی بهره‌برداری ‌می‌شوند قابل اجرا ‌می‌باشد. یکی از مسائل مهم در طراحی شبکه‌ها محاسبه ظرفیت کانال‌هاست که برای کاربرد روش تحویل توافقی پیچیدگی بیش‌تری دارد. مدل کلمان برای تعیین ظرفیت برخی کانال­های آبیاری در دنیا با روش توافقی به‌کار رفته است. در این پژوهش کاربرد مدل کلمان در تعیین ظرفیت دو کانال از شبکه آبیاری قزوین با بهره‌برداری توافقی ارزیابی شده است. ابتدا توزیع آماری درخواست‌ آب کشاورزان در دو کانال بررسی شد. نتایج نشان داد که بهترین تابع توزیع منطبق بر درخواست­ها توزیع مقدار حدی بوده است. با این‌حال، مدل کلمان با فرض توزیع نرمال درخواست­ها، برای تعیین ظرفیت کانال­ها عملکرد قابل‌قبولی داشته است. انعطاف‌پذیری روش­های تحویل در کانال­های آبیاری تابع درجه آزادی کشاورزان در دریافت دبی بیش‌تر و امکان آبیاری هم‌زمان آن‌هاست. براساس ظرفیت موجود کانال­ها و ظرفیت موردنیاز مدل کلمان، میزان انعطاف­پذیری قابل دستیابی موردبررسی قرار گرفت. در نتیجه مشخص شد در برنامه توزیع آب، با درجه آزادی یک (ظرفیت موجود آبگیرها)، امکان آبگیری هم‌زمان همه آبگیرها در هر دو کانال وجود دارد. در صورت احتمال تجمعی آبگیری 75 درصد آبگیرها، درجه آزادی به میزان 35 و 59 درصد قابل افزایش است.

Keywords

• انعطاف‌پذیری
• توزیع درخواست‌ها
• روش توافقی
• مدل کلمان