Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Oct 2023)
Ravżatü üli’l-elbâb fî tevârîḫi’l-ekâbir ve’l-ensâb (Târîḫ-i Benâkıtî)’a Gazneli Tarihi Açısından Eleştirel Bir Bakış
Abstract
Fahrüddîn Benâkıtî, muhtemelen h. VII. yüzyılın ortalarından sonra Mâverâünnehir’e bağlı bir Türk yerleşim yeri olan Benâket’te dünyaya gelmiştir. İlhanlı Devleti’nin önemli şairlerinden birisi olan Benâkıtî aynı zamanda tarihçiliği ile de ön plana çıkmıştır. İlhanlı hükümdarlarından Gazan Han’ın (1295-1304) korumasına mazhar olup iltifat gören müellif onun yakın adamlarından biri olmayı başarmıştır. Olcaytu Han (1304-1316) zamanında saraydaki durumu kötüye gitse de Ebû Sa’id Bahadır Han (1317-1335) zamanında tekrardan yıldızı parlamıştır. Bu hükümdar tarafından bir tarih kitabı yazmakla görevlendirilen Benâkıtî, Târîh-i Benâkıtî adlı eserini tamamlayarak 1317 yılında Ebû Sa‘id Bahadır Han’a sunmuştur. Eser ihtiva etmiş olduğu bilgilerle bir umumî tarih olma özeliğini taşımıştır. Dokuz bölümden oluşan Târîh-i Benâkıtî’nin dördüncü bölümünde Abbasîlere bağlı hanedanlıklardan bahsedilmiştir. Bunlardan birisi de Ortaçağ Türk-İslâm devletlerinden olan Gaznelilerdir. Eser Gazneliler tarihi açısından oldukça muhtasar bir görünüm arz etmektedir. Bunun yanı sıra aktarmış olduğu bilgilerin tarihi açısından sıhhati de teyide muhtaçtır. Bu çalışmada eserin Gazneliler kısmı incelemeye tabi tutulmuştur. Bahsi geçen bölümün tercümesi yapılmış ve devrin diğer kaynakları ile mukayese edilerek değeri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Keywords
