پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی (Dec 2023)
وجوب تربیت نوجوان توسط والدین با تأکید بر استقلال در تصمیم گیری از منظر فقه تربیتی
Abstract
پژوهش حاضر با هدف بررسی «وجوب تربیت نوجوان توسط والدین با تأکید بر استقلال در تصمیم‌گیری از منظر فقه تربیتی» طرحریزی شدهاست. ویژگی بارز دورۀ نوجوانی استقلالطلبی است و از آنجایی که وظیفۀ تربیت فرزند برعهدۀ والدین است، این سؤال مطرح میشود که میزان استقلال و حدود مداخلۀ والدین در تصمیم‌گیری نوجوان به چه مقدار است؟ این پژوهش با گردآوری اطلاعات و بررسی آثار تربیتی و فقهی مربوط به تربیت نوجوان به روش تحلیلی- تفسیری و بررسی ادلهای همچون آیات، روایات، قواعد فقهی و عقل انجام شدهاست. مهمترین یافتههای این تحقیق عبارت است از: 1. تربیت فرزندان برعهدۀ والدین است؛ هرچند در چگونگی آن دو دیدگاه در فقه تربیتی مطرح است: الف. والدین برای تربیت فرزندان خود میتوانند آنها را تنبیه بدنی کنند. ب. والدین اجازه استفاده از تنبیه بدنی را در تربیت فرزند ندارند. 2.قاعدههای فقهی «سلطنت بر اموال و نفس» و «اکراه» هرچند شخص را مستقل در تصمیم‌گیری میداند اما مقید به انجام افعالی شدهاست که از دید عقلا با شأن انسانی مغایرتی نداشتهباشد. 3. با توجه به محدودیت عقل در مسائل شرعی و مطرح شدن وظیفۀ تقلید، میتوان نتیجه گرفت که عقل استقلال کامل در تصمیم‌گیری شرعی را ندارد. 4. والدین میتوانند زمینۀ هدایت و راهنمایی نوجوان در تصمیم‌گیری درست را با تربیت صحیح و همه جانبۀ او فراهم کنند. در نتیجه، در مواردی که تصمیم گیری نوجوان موجب ترک واجب یا انجام فعل حرام یا ضرر و زیانی میشود که با کرامت انسانی تناسبی ندارد، والدین می توانند در فرآیند تصمیم‌گیری نوجوان مداخله کنند.
