«هزارش ماتم و یک دم عروسی»: بازتاب مسئله‌ی کودک‌همسری در روزنامه‌نگاری تجددگرای زنان دوره‌ی پهلوی

Abstract

نگرش‌های فرهنگی سنتی به زیست اجتماعی کودکان در دوره‌ی مدرن و متأثر از ظهور گفتمان‌های نوگرا تغییر کرد. در ایران معاصر نیز تحت‌تأثیر تحولی که انگاره‌های فرهنگی تجددگرا ایجاد کرد، ضرورت بازاندیشی در نگرشهای فرهنگی حاکم بر زیست اجتماعی کودکان، توجه طیفی از جامعه‌ی متجدد روبه‌ظهور را جلب کرد. مراد آنان ارائه‌ی تعریفی نو از کودکانگی، با رشته‌ای از مشخصه‌ها و بایسته‌های برخاسته از تجدد حق‌مدار بود. در پژوهش پیش رو کوشش می‌شود تا سهم روزنامه‌نگاری زنان در دوره‌ی رضاشاه، در ایجاد گفتار نوسازی فرهنگی واکاوی شود و عاملیت نقش آنان برای بهبود و ارتقای زیست دختران در قالب بایسته‌هایی چون شناخت دوره‌ی بلوغ و مسائل روانی و بهداشتی آنان، سن ازدواج و بسط آگاهی خانواده و جامعه در این زمینه روشن شود. حاصل واکاوی محتوای روزنامه‌های فوق بیان‌گر آن است که این نویسندگان کوشیده‌اند کودکانگی را که در سایه نگرش‌های فرهنگی سنتی یا متأثر از مصائب اقتصادی و معیشتی به محاق رفته بود، به دختران خردسال بازگردانند. روزنامه‌نگاری زنان با طرح بایستگی بسط نظام آموزشی و بهداشت کودکان، ایجاد پشتوانه‌ی قانونی ازدواج آنان بر حفظ کودکانگی پافشاری کرده و کوشید دهلیزی برای جایگزینی تلقی مدرن از کودکی با نگرش سنتی مسلط بر سپهر فرهنگی جامعه ایجاد کند.

Keywords

• کودک‌همسری
• روزنامه‌نگاری
• تجدد
• عالم نسوان
• پهلوی