برهم کنش همزیستی میکوریزایی و محلول پاشی آهن و روی بر برخی ویژگی های کمی و کیفی ماش تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

Abstract

گیاه زراعی ماش بشدت از تنش خشکی آسیب می‌بیند، دراین‌بین ریزمغذی‌ها مانند نانو کودهای آهن و روی می‌تواند اثر سوء تنش خشکی را کاهش دهد. لذا این بررسی با هدف مطالعه تأثیر همزیستی میکوریزا و نانو کودهای آهن و روی بر عملکرد کمی و کیفی و جذب عناصر ماش تحت رژیم‌های مختلف آبیاری انجام شد. این آزمایش در سال 1396 در دو منطقه مهران و ملکشاهی اجرا گردید. آزمایش به‌صورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل رژیم‌های آبیاری در سه سطح بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید کم‌آبی که به ترتیب در سطوح مذکور آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر انجام شد. عامل فرعی شامل کودهای نانو در چهار سطح (بدون کود، نانو کلات روی، نانو کلات آهن و کاربرد توأم نانو کلات روی و آهن) با کاربرد قارچ میکوریز آربوسکولار در دو سطح (شاهد و تلقیح با قارچ) که به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی قرار گرفت. تجزیه آماری با نرم‌افزار SAS بررسی شد. اثر دوگانه (آبیاری× میکوریز) و اثر متقابل سه‌گانه بر عملکرد دانه معنی‌دار گردید. عملکرد دانه ماش در گیاهان منطقه ملکشاهی بیشتر از گیاهان منطقه مهران بود. کاربرد نانوکودهای آهن و روی باعث افزایش عملکرد دانه ماش در هر دو منطقه مهران و ملکشاهی گردید. بیشترین عملکرد دانه در تیمار تنش کم‌آبی متوسط و مصرف توأم نانو کود آهن و روی در منطقه ملکشاهی به مقدار 1184 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. درمجموع تنش خشکی منجر به کاهش عملکرد و اجزاء عملکرد ماش شد اما مصرف نانوکودها آهن و روی و قارچ میکوریزا چه به‌صورت جداگانه و چه به شکل توأم منجر به بهبود عملکرد و اجزاء عملکرد دانه گردید.

Keywords

• کلات
• تلقیح
• تنش خشکی
• نانو روی