پهنه بندی زمانی و مکانی آلودگی‌های کیفی و سمی در طول رودخانه حفاظت شده مازندران

Abstract

این پژوهش به بررسی کیفیت آب رودخانه هراز با تمرکز بر تأثیر فعالیت‌های انسانی و کشاورزی بر پارامترهای کیفیت آب و مقایسه با دیگر رودخانه‌های حفاظت‌شده استان مازندران می‌پردازد. هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی تغییرات پارامترهای کیفیت آب و شناسایی عوامل مؤثر بر این تغییرات با استفاده از شاخص NSFWQI و سمیت و تحلیل‌های آماری است. این ارزیابی به‌منظور ارائه راه‌کارهایی برای مدیریت بهتر منابع آبی و کاهش آلودگی‌ها انجام می‌شود. در این پژوهش، نمونه‌برداری از 12 ایستگاه در طول رودخانه هراز در چهار دوره زمانی مختلف انجام شد. پارامترهایی مانند BOD، نیترات، فسفات، کدورت و فیکال کلیفرم اندازه‌گیری شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS و شاخص NSFWQI صورت گرفت. هم‌چنین، سموم کشاورزی در دو دوره نمونه‌برداری آزمایش شدند. نتایج نشان داد که فعالیت‌های انسانی و کشاورزی باعث افزایش BOD و فیکال کلیفرم می‌شود. بیش‌ترین تغییرات در ایستگاه‌های پایین‌دست مشاهده شد، جایی‌که تراکم جمعیت و ورود پساب‌های صنعتی و کشاورزی بیش‌تر است. غلظت سموم کشاورزی در محدوده استانداردهای جهانی قرار داشت. همبستگی بالای پارامترهای نیترات و فسفات با BOD و کدورت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم این پارامترها بر یکدیگر است. فعالیت‌های انسانی تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت آب رودخانه هراز دارند و مدیریت صحیح منابع و کاهش آلودگی‌ها برای حفظ کیفیت آب ضروری است. این مطالعه نشان می‌دهد که بهترین کیفیت آب در فصل پاییز و پایین‌ترین کیفیت در فصل بهار مشاهده ‌شده است. با توجه به مطالعات انجام‌شده در دیگر رودخانه‌های حفاظت‌شده استان مازندران به‌صورت کلی مشخص است که کیفیت آب از بالادست به سمت پایین‌دست کاهش می‌یابد و علت این امر هم به‌طورعمده فعالیت انسانی شامل فاضلاب‌های شهری و صنعتی و کشاورزی و دام‌پروری در مناطق پایین‌دست می‌باشد.

Keywords

• آلودگی‌های سمی آب
• رودخانه هراز
• شاخص کیفیت آب
• شاخص nsfwqi