پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل (Mar 2023)
بررسی ناهنجاری‌های استاتیک و دینامیک آب‌گذرهای جاده‌های جنگلی در ترافیک های مختلف
Abstract
رفتارسنجی وضعیت آبگذرها و رویه جاده جنگلی غیرآسفالته در شرایط ترافیک مختلفچکیده سابقه و هدف: ایجاد و احداث راه جنگلی باعث برهم‌زدن تعادل طبیعی جریان آب در عرصه جنگلی می‌شود. با نصب آبگذرها و احداث جوی کناری در مسیرهای با ترافیک مختلف، می‌توان این تعادل را تا حدود زیادی حفظ کرد. آبگذرها یا سازه‌های زهکشی و همچنین رویه جاده اغلب قبل از هر نوع ناهنجاری و تخریب در نتیجه تأثیر ترافیک‌های مختلف بر جاده، رفتار و نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند که با رفتارنگاری این نشانه‌ها می‌توان شدت تخریب را شناسایی و نسبت به حفاظت بموقع اقدام نمود. مواد و روش‌ها: در این تحقیق ناهنجاری‌های ایستا و پویا آبگذرها و رویه جاده‌های جنگلی در طبقات مختلف ترافیک در سری یک ریحان‌آباد و سری یک پجیم از طرح جنگلداری الغدیر خلیل شهر مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا مشخصات کلیه آبگذرها (لوله‌ها، از جنس بتن ) شامل ضخامت، قطر و طول آبگذر، عمق آبگذر، شیب و زاویه نصب آن، شیب جاده و دبی آبگذر در مسیرهای با شدت ترافیک متفاوت، با متر و شیب‌سنج اندازه‌گیری شد. محاسبه دبی با اندازه‌گیری سطح مقطع جریان و سرعت جریان با توجه به شعاع هیدرولیکی، ضریب مانینگ و شیب جریان بدست آمد. در بخش ناهنجاری‌های ایستا، نسبت به بررسی میزان سلامت آبگذر در 4 طبقه و همچنین اندازه‌گیری شاخص وضعیت رویه جاده‌های غیرآسفالته (UPCI-unpaved road condition index) اقدام گردید. ناهنجاری پویا شامل میزان لرزش آبگذر هنگام عبور وسایل نقلیه است که با اپلیکیشن لرزش‌سنج (Vibration meter) محاسبه شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد، با افزایش عمق نصب آبگذر و شدت ترافیک، مقدار عددی UPCI کاهش می‌یابد. کمترین مقادیر شاخص UPCI در شیب‌های طولی کمتر از 5 درصد ثبت شدند. سلامت آبگذر با افزایش زاویه نصب آن افزایش یافت. همچنین کمترین مقادیر سلامت آبگذر در شیب‌های طولی کمتر از 5 درصد ثبت شدند. به‌طورکلی کمترین میزان لرزش در مورد آب‌گذرهای غیرمسلح که در عمق 100-50 سانتی‌متر، با شیب طولی 8-5 درصد و زاویه 120-100 درجه در جاده‌های کم ترافیک نصب شده بودند به ثبت رسید. در مسیرهای با ترافیک بیشتر از 4 وسیله نقلیه در روز میزان لرزش آبگذر 24/2 ریشتر و در مسیرهای با ترافیک کمتر میزان لرزش آبگذر 99/1 ریشتر برآورد شد. مسلح بودن و عمق آبگذر نیز بر میزان لرزش آبگذر تأثیر مثبت داشت.نتیجه‌گیری: هنگام جاده‌سازی رعایت نکاتی چون ظرفیت بارگذاری، تثبیت بهنگام جاده، درنظرگرفتن مقاومت برشی، متراکم‌کردن بموقع و نیز اجرای عملیات تحکیم، درنظرگرفتن خواص هیدرولوژیکی (تعداد تقاطع آبگذر، دبی جریان آب، شیب عرضی و رژیم رطوبتی)، ایجاد حوضچه، اعمال عملیات دوره‌ای در تعمیر و نگهداری جاده‌ها (جاری و دوره‌ای) به‌صورت مستمر در جاده‌های جنگلی، رعایت عمق، مسلح بودن، شیب طولی جاده، زاویه نصب نسبت به آکس جاده و درنظرگرفتن شدت ترافیک در طراحی آب-گذر ضرورت داشته و می‌تواند در سلامت، لرزش و کارایی آن مؤثر باشد.کلمات کلیدی: شاخص وضعیت رویه جاده‌های غیرآسفالته، سلامت آبگذر، لرزش آبگذر، عمق نصب، زاویه نصب
Keywords
