Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny (Jun 2024)
Dostęp do oddłużenia w obliczu konstytucyjnej zasady równości wobec prawa. Ewolucja polskich uregulowań prawnych
Abstract
Oddłużenie zostało wprowadzone do polskiego systemu prawa ustawą Prawo upadłościowe i naprawcze z 2003 r. Rozwiązania ustawodawcze z tego zakresu poddano w artykule ocenie z punktu widzenia zasady równości wobec prawa, wykorzystując metodę dogmatycznoprawną. Dokonanie takiej oceny – jako cel opracowania – jest problemem o fundamentalnym znaczeniu, albowiem zasada równości wobec prawa ustanowiona jest nie tylko polską Konstytucją, lecz także aktami prawa międzynarodowego i unijnego. Początkowo oddłużenie przeznaczone było w zasadzie dla przedsiębiorców, z tym że będących osobami fizycznymi, gdyż bezprzedmiotowe jest stosowanie oddłużenia w upadłości osób prawnych. W każdym razie w punkcie wyjścia kształt regulacji nie realizował zasady równości między osobami fizycznymi. Początkiem zmian było uchwalenie w 2008 r. przepisów o upadłości konsumenckiej. W kolejnych latach zarówno przepisy o oddłużeniu przedsiębiorców, jak i przepisy o oddłużeniu konsumentów były kilkukrotnie w istotny sposób nowelizowane. Wśród wniosków płynących z przeanalizowania tej ewolucji najistotniejsze są te dotyczące porównania sytuacji prawnej w zakresie dostępu do oddłużenia obu tych kategorii osób fizycznych. Oddłużenie obecnie – tj. po zmianach ustawodawczych – może być traktowane wręcz jako prawo podmiotowe osoby fizycznej, i to niezależnie od tego, czy prowadzi ona działalność gospodarczą. Obecny stan prawny charakteryzuje się tym, że w znaczącym stopniu osiągnięto zrównanie sytuacji prawnej osób fizycznych, w szczególności w zakresie sposobów oddłużenia i w zakresie dyrektywy co do sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego. Pozostaje zróżnicowanie w zakresie takim, że w wypadku upadłości konsumenckiej możliwość uwzględnienia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości – a w konsekwencji o oddłużenie – nie jest powiązane z kwestią możliwości pokrycia przez dłużnika kosztów postępowania upadłościowego.
Keywords
