Kartograficzne zainteresowania Tadeusza Czackiego

Abstract

W Rzeczypospolitej w czasach króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wzrosła intensywność prac nad sporządzaniem map terytorium państwa. Wiązało się to z osobistymi zainteresowaniami króla kartografią i jego inspirującą rolą w tej dziedzinie. Należy podkreślić działalność powołanego przez sejm konwokacyjny w 1764 r. Korpusu Pontonierów i zasługi wojewody nowogrodzkiego Józefa Aleksandra Jabłonowskiego patronującego wydaniu mapy Rzeczypospolitej G. A. Rizzi Zannoniego. Do rozwoju polskiej kartografii w drugiej połowie XVIII w. przyczyniły się prace m.in. Ferdynanda Naxa czy Karola Perthéesa. W opinii Tadeusza Czackiego sporządzanie aktualnych map miało znaczenie dla gospodarki kraju oraz usprawnienia transportu i handlu. Jako komisarz Komisji Kruszcowej i Komisji Skarbu Koronnego zaangażowany był w prace nad mapą rzeki Nidy i Słupicy wykonaną przez Jana Mehlera. Jako załączniki do swoich raportów w 1788 r. dołączył mapy Dniestru, Dniepru, rzek Horynia i Słuczy, półwyspu krymskiego i Kanału Muchawieckiego. Wśród podarowanych Komisji Skarbu Koronnego przez T. Czackiego map była też hydrograficzna mapa Polski, którą się bardzo szczycił. Najprawdopodobniej stanowiła uaktualnioną wersję mapy K. Perthéesa. Cartographic interests of Tadeusz Czacki In the Republic during the times of King Stanisław August Poniatowski, the intensity of work regarding the preparation of maps of the state grew. This was connected with the personal interest of the king in cartography and his inspirational role in this field. Emphasis should be given to the activities of the Pontonier Corps, established by the Convocation Sejm in 1764, and the services of the governor of Nowogródek Józef Aleksander Jabłonowski, patron of the map of the Republic created by G. A. Rizzi Zannoni. The development of Polish cartography in the second half of the 18th century can also be credited to the work of Ferdynand Nax and Karol Perthées, among others. In the opinion of Tadeusz Czacki, the creation of updated maps was significant for the economy of the country as well as for the facilitation of transport and trade. As the commissioner of the Bullion Committee and the Crown Treasury Committee, he was engaged in work on the map of the Nida and Słupica carried out by Jan Mehler. As attachments to his reports in 1788, he included maps of the Dniester, Dnieper, Horyn and Sluch, the Crimean peninsula and the Mukhavyets Canal. Among the maps given to the Crown Treasury Committee by T. Czacki was a hydrographic map of Poland, which he was very proud of. Most likely, it was an updated version of the map by K. Perthées. KEY WORDS: Republic, second half of the 18th century, cartography, economic significance of maps, Tadeusz Czacki