تاثیر پرتو‌تابی اشعه گاما بر ویژگی‌های جوانه‌زنی، مورفولوژیک و ترکیبات بیوشیمیایی مرزه (Satureja hortensis)

Abstract

مقدمه: مرزه گیاهی از خانواده نعنائیان (Lamiaceae) است که دارویی و معطر بوده، اهمیت اقتصادی داشته و در صنایع مختلف مانند مواد خوراکی و ساخت مواد آرایشی- بهداشتی کاربرد دارد. دزهای پائین پرتو گاما می‌توانند عامل تغییرات مطلوبی بر فرایند جوانه‌زنی و ترکیبات بیوشیمیایی گیاهان به ویژه انواع دارویی آنها باشند. روش‌ها: در این پژوهش بذر‌ گیاه مرزه با دزهای 0، 15، 30، 60 و 90 گری از اشعه گاما در پژوهشکده کشاورزی هسته‌ای کرج پرتوتابی شد. سپس برخی فاکتورهای جوانه‌زنی بذر‌‌ها و همچنین ویژگی‌های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان بررسی شد. محتوای فیتوشیمیایی عصاره از طریق اندازه‌گیری ترکیبات فنلی با استفاده از روش رنگ‌سنجی فولین-سیکالتیو و ترکیبات فلاونوئیدی از روش کلرید آلومینیم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج و بحث: بررسی‌ها بیشترین درصد جوانه‌زنی و کمترین شاخص بنیه بذر را در دز 90 گری نشان دادند. با بالا رفتن دز تابشی از صفر تا 30 گری مقدار ترکیبات فنل و فلاونوئید کل (مولکول‌های آنتی‌اکسیدانتی) و همچنین خاصیت مهار رادیکال‌های آزاد DPPH افزایش یافته ولی افزایش بیشتر دز پرتو تا 90 گری تاثیر منفی بر مقادیر فاکتورهای مذکور گذاشت. با توجه به نتایج حاصل، تابش دز 30 گری بر بذر‌های مرزه به دلیل ایجاد گیاهانی با حداکثر مقدار ترکیبات ارزشمند فنل و فلاونوئیدی، می‌تواند جهت به دست آوردن محصولی با حداکثر متابولیت‌های مفید برای سلامتی پیشنهاد شود.

Keywords

• پرتوهای یونیزه کننده
• رادیکال‌های آزاد
• گیاهچه
• گیاه دارویی
• مولکول‌های آنتی اکسیدانتی