ZÜLKARNEYN VE BOYNUZLU İSKENDER, (İSKENDER-NÂMELERİN KÖKENİNE DAİR)

Abstract

İskender-name türünün Türk ve İran anlatı geleneği içinde önemli bir yeri vardır. Bu anlatı türünün başkahramanı olan İskender ile tarihsel bir karakter olan Büyük İskender arasındaki ilişki bu yazıda incelenip Kuran’daki Zülkarneyn’in de İskender yahut Oğuz Kağan ile olan bağlantısı üzerinde durulacaktır. İki boynuzlu veya iki zamanlı anlamına gelen Zülkarneyn ile tanrısallık ve yahut krallık simgesi olan boynuzlu taç motifine de değinilecektir. Ortaçağ İslam müfessirlerinin Zülkarneyn’i İskender’le bağdaştırmalarının tarihsel alt yapısı belli değilken Türk sahasındaki nispeten geç bir dönem eseri olan Uygur bölgesi yazılı Oğuz kağan destan yazması Oğuz Kağan’ı iki boynuzlu öküz resmiyle tasvir etmiştir. Daha da ilginç olan Türk sahasının Öd Tengri’sinin yahut Oğuz’unun Hint sahasında Kala Yama, İran sahasının Yezdan/Zurvan ve Kuran’da ise Zülkarneyn ile temsil edildiği anlaşılmaktadır.

Keywords

• i̇skender-name
• türk
• i̇ran
• zülkarneyn