سریانی‌گرایی در مطالعات قرآنی معاصر غرب

Abstract

از آغاز سدۀ بیست‌ویکم آثاری از سوی برخی پژوهشگران غربی دربارۀ قرآن منتشر شده است که آنها را می‌توان متمایل به منابع سریانی یا «سریانی‌گرا» نامید. سریانی‌گراها معتقدند که گویش سریانی در اندیشۀ جهان مسیحیت عربی رایج بوده است وقرآن عربی نیز در این جهان پدید آمد. بنابراین، قرآن، احادیث وباورهای نخستین اسلامی باید در پرتو منابع سریانیِ پیش از اسلام ومعاصر با پیدایش این متون و باورها تفسیر شوند.براساس این رویکرد، قرآن واحادیث اسلامی در بافت منابع سریانی – نسبت به دیگر منابع پیش از اسلام و منابع عربی پس از اسلام – بهتر فهم و تفسیر می‌شوند.در این مقاله پس از اشاره به پیشینۀ بحث و جریان‌شناسی قرآن‌پژوهان غربی دو سدۀ گذشته در این زمینه و نیز دلیل اهمیت سریانی در فهم و تفسیر قرآن، چهار نمونه از پژوهش‌های سریانی‌گراها معرفی شده است که به ترتیب عبارتند از: دو تعبیر ثالثُ ثَلاثَةٍ و شُبِّهَ لَهُم در قرآن از سیدنی گریفیت؛ «مطالعۀ تطبیقی داستان حضرت یوسف با منابع سریانی» از یوزف ویتستوم؛ «نکوهش‌های قرآن در مقایسه با انجیل سریانی متّی»، نوشتۀ عمران اقبال البدوی؛ و سرانجام، مقاله‌ای از ایلکا لیندشتِدت دربارۀ وقایع آخرالزمانی در سدۀ نخست هجری. براساس نتیجۀ مطالعه، علی‌رغم اینکه می‌توان پذیرفت شاید این منابع زمینۀ شفاهی داستانهای بایبلی را فراهم آورده باشند، و بنابراین، گاهی فهم بهتری از آیات قرآن – به‌ویژه در زمینۀ داستانهای پیامبران – به‌دست می‌دهند، اما نمی‌توان به بهانۀ اشکالاتی در منابع اسلامی، آنها را به‌کلی کنار گذاشت و یکسره به سراغ منابعی رفت که خود محل بحث و تردیدند.

Keywords

• سریانی‌گرایی"
• سیدنی گریفیت"
• یوزف ویتستوم"
• عمران اقبال البدوی"
• "
• ایلکا لیندشتِدت"