بررسی غلظت فلوئور در خاک و گیاه در منطقه پشت کوه دشتستان، استان بوشهر

Abstract

چکیدهسابقه و هدف: غلظت بالای یون فلوئور در منطقه پشت کوه دشتستان استان بوشهر، باعث بروز بیماری فلوروسیس دندانی در ساکنین این منطقه شده است. غلظت بالای این یون در گیاه می‌تواند یکی از مسیرهای ورود این عنصر را به بدن فراهم می‌کند که این امر در کنار جذب فلوئور از منابع آب نیز می‌تواند احتمال بیماری فلوروسیس دندانی شدید در ساکنین منطقه پشت کوه دشتستان، استان بوشهر افزایش دهد. هدف از این پژوهش، تعیین غلظت فلوئور در خاک و انباشت احتمالی آن در گیاه بود. مواد و روش‌ها: پشت کوه دشتستان بخشی از شهرستان دشتستان است در شرق و جنوب شرق شهرستان برازجان در استان بوشهر قرار گرفته‌است. به منظور بررسی مقدار فلوئور در خاک، از خاکهای نخلستان و مزارع گندم 34 نمونه خاک برداشت شد. برای تعیین احتمالی ارتباط pH و مقدار فلوئور در نمونه های خاک، pH در خاک اندازه گیری شد. همچنین جهت بررسی و تعیین غلظت فلوئور در گیاه، 14 نمونه گندم به تفکیک اندام ریشه و برگ - ساقه به همراه 10 نمونه خرما نمونه برداری و آنالیز شدند. اندازه گیری فلوئور در نمونه های خاک و گیاه به روش ذوب قلیایی و با استفاده از الکترود گزینشی فلوئور )متروم سویس مدل 78 یون سنج) انجام شد. یافته‌ها: غلظت فلوئور در ریشه گندم با میانگین 30 میلی‌گرم بر کیلوگرم بیشتر از غلظت فلوئور در برگ - ساقه با میانگین 19 میلی‌گرم بر کیلوگرم است. غلظت فلوئور در خرما با میانگین 10 میلی‌گرم بر کیلوگرم، حاکی از انباشت بالای این یون در خرما را دارد. pH خاک عامل مهمی‌‌‌ در زمین شیمی‌‌‌ خاک های فلوئور دار می‌باشد. pH نمونه های خاک منطقه پشت کوه دشتستان با میانگین 03/8، pH بالایی را نشان می‌دهد. در شرایط فوق، یون فلوئور در خاک از حالت غیر متحرک خارج می‌شود و فلوئور موجود در خاک در این شرایط شسته شده و وارد آب و بافت گیاه می‌شود. همبستگی بالای pH و غلظت فلوئور در خاک، تاییدی بر این موضوع است. همچنین به دلیل نزدیک بودن شعاع یونی فلوئور به هیدروکسیل تبادل یونی بین این دو یون در شرایط pH بالا رخ می‌دهد. نتیجه‌گیری: غلظت بالای فلوئور در خرما باعث جذب بالای فلوئور توسط ساکنین منطقه پشت کوه دشتستان می شود که از این لحاظ در وضیعت نگران کننده‌ای قرار دارند. بر اساس نتایج به دست آمده از غلظت بالای فلوئور در خاک و گیاهان، امکان انتقال این عنصر به چرخه غذایی بسیار بالا می‌باشد. شناسایی منابع آب با غلظت بالای فلوئور در منطقه در روند شناخت مناطق با منابع آب کم‌فلوئور کمک بسیاری می کند.

Keywords

• فلوراید
• گندم
• تحرک پذیری
• زیست دسترس پذیری