بررسی برهمکنش تلقیح کودهای بیولوژیک و نیتروژن بر رشد و عملکرد سویا تحت شرایط کنترل و عدم کنترل علف‌هرز

Abstract

سابقه و هدف تلقیح گیاهان زراعی با قارچ مایکوریزا و باکتری‌های محرک رشد به‌دلیل فوائد زیاد (از جمله افزایش سطح ریشه و تثبیت نیتروژن) باعث افزایش رشد می‌شوند، همچنین نیتروژن به‌دلیل نقش اساسی که در رشد و نمو گیاه زراعی دارد به‌طور مستقیم باعث افزایش عملکرد دانه در گیاهان زراعی می‌شود. از طرف دیگر افزایش رقابت بین گیاه زراعی و علف هرز و کاهش دسترسی گیاه زراعی به منابع باعث کاهش عملکرد دانه می‌شود، بنابراین این آزمایش با هدف بررسی برهمکنش تلقیح قارچ مایکوریزا، رایزوبیوم و کاربرد کود نیتروژنه بر خصوصیات سویا در شرایط وجین و عدم وجین علف هرز انجام شد. مواد و روش‌ها این آزمایش در سال 1395 در شهرستان علی‌آباد کتول انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1- مبارزه با علف‌های هرز در دو سطح کنترل کامل علف‌های هرز و عدم کنترل، 2- کاربرد کود بیولوژیک در چهار سطح عدم مصرف (شاهد)، تلقیح بذرها با باکتری Bradyrhizobium japonicum، تلقیح بذرها با قارچ مایکوریزا گونه Glomus mosseae و تلقیح همزمان با مایکوریزا و رایزوبیوم و 3- کاربرد کود نیتروژن (خالص) از منبع کود اوره در سه سطح صفر (شاهد)، 25 و 50 کیلوگرم در هکتار بود. یافته‌ها نتایج این آزمایش نشان داد اثر کود بیولوژیک و اثر متقابل علف‌هرز و کود شیمیایی بر حداکثر شاخص سطح برگ سویا معنی-دار بود. بدین صورت که با افزایش کاربرد کود نیتروژن در حالت وجین و عدم وجین علف‌های هرز حداکثر شاخص سطح برگ افزایش پیدا کرد، اما این افزایش در هنگام وجین علف‌های هرز بیشتر بود. همچنین نتایج این آزمایش نشان داد، اثر کود بیولوژیک، کود نیتروژنه و وجین علف‌های هرز بر اجزای عملکرد و عملکرد دانه سویا معنی‌دار بود، به‌طوری‌که با افزایش کاربرد کود نیتروژنه، تلقیح با کود بیولوژیک و وجین علف‌های هرز تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و تعداد دانه در بوته افزایش پیدا کرد. عملکرد دانه با وجین علف‌های هرز 2/22 درصد افزایش پیدا کرد و با کاربرد 50 کیلوگرم نیتروژن خالص 3/16 درصد به عملکرد دانه نسبت به حالت شاهد اضافه شد. تلقیح با قارچ مایکوریزا و رایزوبیوم نیز به‌ترتیب باعث افزایش 6/8 و 2/13 درصدی عملکرد دانه نسبت به حالت شاهد شدند. نتیجه‌گیری به‌طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد بهبود شرایط رشد برای گیاه سویا (وجین علف هرز و کاربرد کود نیتروژن و بیولوژیک) باعث می‌شود سطح برگ و تجمع ماده خشک در طی فصل رشد افزایش یابد. این افزایش در سطح برگ و تجمع ماده خشک باعث افزایش در اجزای عملکرد سویا شده و در نهایت عملکرد دانه را افزایش داد.

Keywords

• سویا
• وجین
• کود اوره
• اجزای عملکرد دانه
• حداکثر سطح برگ