Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi (Dec 2018)
Klasik Uygur Edebiyatının Son Halkalarından Hüseyinhan Tecellî
Abstract
Türk boyları içinde kadim bir uygarlığa sahip olan Uygur Türkleri, İslam öncesi dönemlerde olduğu gibi, İslam Dinini kabul ettikten sonra da Türk ve İslam medeniyetine büyük katkılar sunmuştur. Türkistan coğrafyası Karahanlılar döneminde ilim ve medeniyet merkezi olmuş, Karahanlıların başkenti ve İpek yolu üzerinde bulunan Kaşgar adeta medeniyetin beşiği haline gelmiştir. Bu coğrafyada yetişen pek çok bilim insanları ilim, kültür ve sanat alanlarında pek çok örnek eser ortaya koymuşlardır. Edebiyat alanında da çok sayıda eser kaleme alınmış, çoğu zamanımıza kadar ulaşmıştır. Arap alfabesiyle kaleme alınan eserlerin bir kısmı Çağatay Uygur Türkçesiyle, bir kısmı Arapça olarak, bir kısmı da Farsça yazılmışlardır. Bu gelenek 19. Asrın başlarına kadar devam etmiştir. Bu makalede hayatını ve eserlerini bahis mevzuu ettiğimiz Tecellî, Klasik Uygur Edebiyatının son örneklerinden bir olarak bilinmektedir (Osman 2011: 686). Onun hayatını, yaşadığı çevreyi ve eserlerini anlamaya çalışmak, Klasik Uygur Edebiyatının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacak, Doğu Türkistan’ın ilim ve kültürel açıdan gelişim sürecini anlamaya yardımcı olacaktır.
