Mâverdî’nin Hilafet Nazariyesinin Siyaset Felsefesi Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Mâverdî Kur’ân, Hadis, Hulefâ-i Râşidîn Dönemi uygulamaları ve İslam hukukçularının görüşleri çerçevesinde bir hilafet nazariyesi oluşturmuştur. Bu nazariyenin amacı, hükmü, temel yapısı ve işleyişi onun Ahkâmü’s-Sultâniyye isimli eserinde detaylı bir şekilde açıklanmaktadır. Makalemizde; Mâverdî’nin hilafet nazariyesinin dinî değeri/bağlayıcılığı, temel unsurları, işleyişi ve tutarlılığı siyaset felsefesi açısından değerlendirilmekte ve ana hatlarıyla şu tespitler yapılmaktadır: Müellifin,  hilafetin hükmü vacip olarak değerlendirmesi, halifenin Kureyş kabilesinden olması gerektiği ve halefin selefi ataması hususunda icmaın bulunduğu şeklindeki görüş/yaklaşımları İslam’ın siyasetle ilgili temel prensiplerinin yanı sıra siyaset felsefesi açısından problemli yaklaşımlardır. Ayrıca Mâverdî teoride dinin bir parçası olarak gördüğü Dört Halife Dönemindeki hilafeti savunduğu halde, pratikte, saltanatla yönetilen Abbasîler döneminde kadılkudatlık, halife müsteşarlığı ve diplomatlık gibi üst düzey görevler üstlenmiştir. Bu durum ise bir çelişki oluşturmaktadır.

Keywords

• mâverdî
• hilafet
• halife
• abbasîler
• siyaset felsefesi