Poradnik Językowy (Jun 2024)
Funkcjonowanie powiązań leksykalnych u osób z chorobami neurodegeneracyjnymi.
Abstract
Artykuł przedstawia różnice w poziomie funkcjonowania powiązań leksykalnych dwóch badanych (OB1 i OB2): OB1 – badany z ataksją rdzeniowo-móżdżkową typu 1 (SCA-1), OB2 – badany z chorobą Parkinsona (ch. P.). Metoda badania: badani podawali ustnie, bez limitu czasu skojarzenia do 63 bodźców słownych prezentowanych na ekranie komputera. Bodźce słowne pozyskano w badaniach eksperymentalnych Gatkowskiej (Gatkowska 2017). Realizacje nagrano na dyktafon cyfrowy Olympus 650, następnie zanalizowano lingwistycznie i psychologicznie. Wyniki: analiza psychologiczna – badani w normie intelektualnej (test Matryc Ravena), zaburzenia dyzartryczne, trudności w realizacji instrukcji. Analiza lingwistyczna: OB1 – przewaga relacji paradygmatycznych (hiponimii, meronimii, synonimii) nad syntagmatycznymi (trudność w budowaniu kontekstu), brak przyczynowości. OB2 ― bogatsze relacje paradygmatyczne (hiponimia, meronimia, synonimia, antonimia, komplementarność), relacje syntagmatyczne różnorodne. Wnioski: możliwe złożone podłoże zaburzeń językowych (dysfunkcje wykonawcze, emocjonalne), wyższy poziom funkcjonowania językowego OB2 niż OB1. Konieczne podejście interdyscyplinarne, holistyczne w postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym.
