بررسی توان رقابتی سویا و سه گونه دم‌روباهی Setaria glauca، S. verticillata و S. viridis در نسبت‌های مختلف کاشت

Abstract

این پژوهش با هدف بررسی واکنش سویا به تداخل سه گونه دم‌روباهی Setaria glauca، S. verticillata وS. viridis و همچنین رقابت‌های بین گونه‌ای این سه علف هرز انجام گردید. آزمایش به‌صورت گلدانی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به صورت طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش اول شامل نسبت‌های کاشت: 25:75، 50:50، 75:25 (سویا-علف هرز) و کشت خالص (100% سویا و گونه علف هرز) بود و در سه آزمایش دیگر نیز هر یک از علف‌های هرز دو به دو با نسبت‌های ذکر شده در بالا با هم مورد مقایسه قرار گرفتند. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل عملکرد دانه، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه سویا بود. همچنین زیست توده علف هرز، ارتفاع، تعداد برگ، تعداد سنبله و تعداد پنجه علف‌های هرز در رقابت با یکدیگر محاسبه شد. علاوه‌بر آن شاخص تحمل و شاخص رقابت تعیین نیز گردید. نتایج نشان داد که در بررسی توان رقابتی سه گونه دم‌روباهی با سویا، حداکثر عملکرد دانه سویا (56/15 گرم در بوته) در شرایط عاری از علف هرز (کشت خالص سویا) به‌دست آمد و افزایش تراکم سویا در هر سه گونه دم‌روباهی سبب کاهش زیست توده آن‌ها نسبت به کشت خالص علف هرز گردید. هر چند بررسی شاخص تحمل رقابت سویا به تراکم‌های متفاوت هر سه گونه دم‌روباهی نشان داد که گیاه سویا به تراکم‌های پایین (25 درصد) S. glauca، S. verticillata وS. viridis متحمل‌تر است؛ اما توانایی رقابتی سویا نسبت به این سه گونه به‌صورت S. glauca > S. verticillata > S. viridis بود؛ بطوریکه با افزایش تراکم گونه S. glauca عملکرد سویا با شیبی ملایم و با افزایش تراکم گونه S. viridis عملکرد سویا با شیبی تند کاهش پیدا کرد. مطالعه توان رقابتی گونه‌های دم‌روباهی با یکدیگر نشان داد که افزایش تراکم هر گونه سبب کاهش شاخص‌های رشدی گونه دیگر شد و حداکثر ارتفاع ساقه، تعداد پنجه، تعداد برگ، تعداد سنبله و زیست توده هر سه گونه در کشت خالص آن‌ها به‌دست آمد. نتایج به‌دست آمده از این مطالعه نشان داد که رقابت بین گونه‌ای در تراکم‌های متفاوت نسبت به رقابت درون گونه‌ای در کاهش زیست توده هر سه گونه مؤثرتر بود. نتایج آزمایشات بین گونه‌ای علف‌های هرز هم بیانگر این مطلب بود که قابلیت رقابتی بین این سه گونه به‌صورت S. glauca < S. verticillata < S. viridis بود.

Keywords

• رقابت
• عملکرد
• علف هرز
• نسبت‌های کاشت