Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi (Dec 2016)
UYGURLARDA HİKMET SÖYLEME GELENEĞİ VE ÇAĞATAYCA İKİ YAZMADA BULUNAN HİKMETLER
Abstract
Türk dünyasının ortak değerlerinden biri Hoca Ahmet Yesevi’dir. “Pir-i Türkistan” olarak adlandırılan Ahmet Yesevi, “kültürler arası diyalog, kültürlerin yakınlaşması, barış” gibi semboller açısından son derece önemli bir şahsiyet olması nedeniyle Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) tarafından 2016 Yılı “Ahmet Yesevi Yılı” olarak ilan edilmiştir. Bu yıl, Ahmet Yesevi’nin ölümünün 850. yıl dönümü olarak kabul edilmektedir. Arifler Sultanı Hoca Ahmet Yesevî’nin hayatı, fikirleri ve öğretisi yüzyıllardır Türklerin manevi, sosyal ve edebi hayatını etkileye gelmiştir. Onun düşünceleri günümüze esasen “Hikmetler” vasıtasıyla ulaşmıştır. Hoca Ahmed Yesevî’nin takipçileri onun hikmetlerini istinsah ederek divan haline getirmişler ve böylece “Divan-ı Hikmet” nüshaları oluşmuştur. Bu şekilde Türkistan Pirinin sonraki nesillere bıraktığı manevi değerler canlılığını korumuş, hikmet geleneği de devam etmiştir. Tasavvufi Türk edebiyatının seçkin örneği olan bu eser, yüzyıllardır Türklerin edebi ve manevi hayatını yönlendirmektedir. Makalede, ilk olarak Ahmet Yesevi hakkında kısaca bilgi verilecek, ardından Uygurlar arasında canlı bir şekilde yaşatılan hikmet söyleme geleneği ve Kaşgar’da yazılmış iki yazmadaki hikmetler tanıtılıp değerlendirilecektir.
