Umde Dini Tetkikler Dergisi (Dec 2024)
Küçük Yaşta Evlilik Tartışmaları Bağlamında Hz. Ömer’in Ümmü Külsûm bint Ali ile Evlenmesi: Klasik İslâm Tarih Kaynakları Çerçevesinde Bir Değerlendirme
Abstract
Bu makale, müslümanların ikinci halifesi Hz. Ömer ile dördüncü halifesi Hz. Ali’nin kızı Ümmü Külsûm’ün evliliğini konu edinmektedir. Hz. Ömer’in Ümmü Külsûm ile evliliği o dönem şartlarında doğal bir evlilik olmasına rağmen, günümüzde bazı kişi ve çevrelerce eleştiri konusu edilmektedir. Dahası bu evliliğin, baskıyla veya hilafet kurumunun gücüyle gerçekleştirildiği gibi aşırı uç bir iddiaya da çevrildiği müşahede edilmektedir. Meselenin mecrasından çıkarılıp İslâm’a ve Hz. Ömer’e saldırı amaçlı olarak kullanılması, konunun tekrar ele alınması gerektiği fikrini doğurmuştur. Bu nedenle meselenin özüne inip hadisenin konu edildiği rivayetlerin derinlemesine incelenmesi için İslâm tarihinin ana kaynaklarına müracaat edilmiştir. Konu hakkında geçen rivayetler en eski kaynaktan başlanmak üzere hem metin hem de sened açısından kronolojik bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Çalışma İslâm tarihinin ana kaynaklarıyla sınırlandırılmış, ancak gerektiğinde konunun çözümüne yardımcı olacak muahhar kaynaklara da müracaat edilmiştir. Evlilik hadisesinin gelişme sürecine temas edilmiş, konunun muhatapları olan Hz. Ömer, Hz. Ali ve Ümmü Külsûm’ün durum ve tutumları incelenmiştir. Hz. Ömer’in Ümmü Külsûm ile evlenme isteğinin nedenleri üzerinde durulmuştur. Gelin ve damadın doğum tarihlerinden yola çıkarak evlilik tarihindeki yaş durumları tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylece Ümmü Külsûm’ün dönemin şartlarına göre küçük yaşta evlilik yapan bir kız mı, başka bir ifadeyle çocuk gelin mi olduğu hususu tespit edilmeye çalışılmıştır. Hz. Ömer’in Ümmü Külsûm ile evlenmesini konu alan rivayetlerin önemli bir kısmının sıhhatlerinin problemli olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak Hz. Ömer, genç bir hanım olmasından değil, Allah Resûlü’nün akrabası olmasından ötürü Ümmü Külsûm ile evlenmiştir. Hz. Peygamber ile var olan hısımlığını, akrabalık seviyesine yükseltmek düşüncesiyle yapıldığı bizatihi Hz. Ömer tarafından belirtilen bu evliliği yargılamak veya eleştirmek yerine, anlamaya çalışmak ve tarihi bir vaka olarak değerlendirmenin daha faydalı olacağı düşünülmektedir.
Keywords
