O elementach gwarowych w siedemnastowiecznych nazwiskach z parafii Daleszyce

Abstract

Artykuł zawiera analizę siedemnastowiecznych protonazwisk z terenu parafii Daleszyce (woj. świętokrzyskie, pow. kielecki) pod kątem występowania w nich fonetycznych cech dialektalnych. Materiał badawczy został wyekscerpowany z rękopisów czterech ksiąg metrykalnych (ksiąg urodzeń), spisywanych w języku łacińskim. Analiza wykazała, że badany materiał antroponimiczny przechowuje w sobie różnorodne cechy fonetyczne przez cały XVII w. Daleszyckie antroponimy historyczne rejestrują zarówno cechy typowo małopolskie (przejście wygłosowego -ch w -k), cechy mazowieckie (wahania w grupach ge : g’e, ke : k’e; stwardnienie l’), mazowiecko-wielkopolskie (wahania w grupach -ew-/-ow-), jak i ogólnodialektalne (mazurzenie czy obecność spółgłosek protetycznych). W analizowanym materiale pojawiły się także różne przejawy hiperpoprawności względem form gwarowych – m.in. szadzenie, usuwanie h- i j- w nagłosie odczuwanych jako formy z protezą, wtórne unosowienie e w pozycjach innych niż te będące wynikiem upodobnienia fonetycznego do sąsiednich spółgłosek nosowych. Artykuł może w pewnym stopniu wypełnić lukę w badaniach antroponimicznych Kielecczyzny w XVII w.

Keywords

• antroponimia
• nazwiska
• gwary kieleckie
• Daleszyce