تحلیل دیدگاه مستشرقان دربارۀ آیۀ حجاب و ارتباط آن با سلامت روان

Abstract

سابقه و هدف: حجاب ازجمله آموزه‌هاي ديني است که همواره برخی به تحلیل آن یا انتقاد از آن پرداخته‌اند. از جملۀ آنان برخی از مستشرقان هستند که گاه با نگاهی گزینشی و ناتمام به تاریخ و روایات، پیامبر (ص) را شخصی موافق با آزادی و اختلاط زنان و مردان دانسته‌اند که مجبور به پذیرش حکم حجاب و جداسازی زنان و مردان شده و با اهرم فشار و تهدید همسرانش به طلاق، آنان را نیز وادار به پذیرش حجاب و خانه‌نشینی نموده است. هدف از انجام این پژوهش تبیین و تحلیل آرای مستشرقان دربارۀ درک‌نکردن صحیح حکم آیۀ حجاب و ارتباط آن با سلامت روان بود. روش کار: این مقاله از نوع مروری است که در ابتدا به شیوۀ توصیفی آرای مستشرقانی همچون فاطمه مرنیسی، لیلا احمد و بارابارا استواسر که به بررسی علل حکم حجاب از منظر تاریخی پرداخته‌اند، تبیین شد و سپس با شیوۀ تحلیلی و با استناد به کتب تاریخی، تفسیری و روایی به نقد آرای آنان پرداخته شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: حجاب فرمانی الهی است که به‌منظور تربیت و اصلاح رفتار مردم، به‌صورت تدریجی و گام‌به‌گام در جامعۀ آزاد و بدون قید آن عصر صادر شد و پیامبر (ص) بدون تأثیر از دیگران و اجبار آنان، توجه خاصی به اجرای احکام حجاب در جامعه داشتند. زنان عصر پیامبر (ص)، غالباً با پذیرش حجاب به‌عنوان حق خویش و عاملی برای حضور فعال و بدون آسیب اجتماعی نسبت به خود و مردان، بدون هیچ اهرم فشاری و حتی با انتخاب آزادانۀ رنگ مشکی برای پوشش خود به انگیزۀ داشتن ابهت و جلال بیشتر در دورباش منافقان، هرگز نگاهشان به حجاب محدودیت، عزلت، انزوا و تکلیفی مالایطاق نبود. نتیجه‌گیری: حجاب امری است که حفظ سلامت روان زنان و به‌تبع آن خانواده و جامعه را در پی دارد و این نگاهی است که شارع مقدس با جعل احکام پوشش برای همۀ اعصار، در پی تحقق آن بوده است؛ اما برخی از مستشرقان با پیش‌فرض منفی و بدون توجه به تأثیر حجاب در سلامت روان زنان و به‌تبع آن جامعه نگاهی مقطعی و موقتی بدان دارند و حجاب را نشانۀ عزلت، پرده‌نشینی و تحقیر زن می‌دانند.

Keywords

• پیامبر؛ حجاب؛ روایات؛ سلامت روان؛ قرآن؛ مستشرقان