Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Dec 2020)
Vanlı Dîvân Şâiri Saʿdî Abdülbâkî ve Şiirleri
Abstract
18. yüzyıl divan şairlerinden olan Saʿdî Abdülbâkî Efendi, Van’da dünyaya gelmiştir. Vanlı meşhur şair Dürrî-i Yek-çeşm Efendi ve Feyzî mahlası ile şiirler yazan Salih Efendi’nin biraderidir. Şair bir aileden gelen Saʿdî Efendi, iyi bir eğitim görmüştür. Hayatının belirli bir döneminde, devletin ileri gelenleri ile iyi ilişkiler kurmuştur. Başta Sultan III. Ahmed olmak üzere birçok vezir, sadrazam ve devlet adamına methiyeler yazmış, onların düğün, doğum, terfi gibi olaylarına tarihler düşmüştür. Saʿdî Abdülbâkî, I. Mahmud’un emriyle İdris-i Bitlisî’nin sekiz bin beyitlik Farsça Heşt Behişt adlı eserini Türkçeye tercüme etmiştir. Ayrıca şairin Farsça ve Türkçe manzumeler kaleme aldığı bilinmektedir. Şair hakkında bilgi veren kaynaklar ondan övgü ile bahsetmekte, nazik sözlü ve çeşitli ilimlere vâkıf bir kişi olduğunu belirtmektedir. Şairin tezkirelerde yer alan birkaç şiirinin dışında, bir divan veya divançesi olup olmadığı bilinmemekteydi. Şairin şiirleri kardeşi Dürrî-i Efendi’nin şiirlerinin de yer aldığı mecmuada dağınık ve çoğunlukla derkenarlarda bulunmaktadır. Bu çalışmada, bugüne kadar biyografisi ve şiirleri hakkında etraflı bir çalışma yapılmamış olan Saʿdî Efendi’nin hayatı ve edebi kişiliği hakkında bilgi verilmiş ve şaire ait daha önce yayımlanmamış olan yirmi sekiz manzume çeviriyazıya aktarılmıştır.
