Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Sep 2019)
SARF İLMİNİN TARİHİ VE KAVRAMLARI ÜZERİNE
Abstract
Bu araştırma, erken dönem itibariyle sarf ilminin tarihine ışık tutmakta�-dır. Bu ilmin nahiv ilmiyle bağlantılı bir şekilde ortaya çıktığını ve her iki ilminArapça ilmini ( علم العربية ) teşkil ettiğine yönelik deliller sunar. Özellikle de sarfilmi ile ilgili konuların bazen nahiv konularıyla birlikte, bazen de bu konulardantamamıyla müstakil bir şekilde ele alındığını gösteren sarfi (morfolojik)teliflerimetodsal yönden kategorize eder.Araştırma, sarf ilmine dair tüm konuları içeren bazı nahiv kitaplarınınyanı sıra nahiv konularıyla beraber bazen de sarf konularını içeren -ki gramercilerinçoğunun tercihi bu yöndedir-bir takım kitapların kaleme alındığına değinmekteve gramercilerin önem atfetmeyip nahiv konularından görmedikleri bazı sarf meselelerineise değinmemektedir.Öte yandan araştırma, sarf ilmine dair en erken çalışmaların Ebü’l-Esveded-Dü’elî’nin (ö. 69/688) arkadaşlarından olan ve birinci tabakada yer alangramerciler tarafından yapıldığını ve hâlâ da sarf ilmiyle ilgili kullanılmakta olankavramların yine söz konusu tabaka tarafından belirlendiğini vurgulamaktadır.Sarf ilminin oluşturulmasında Muaz el-Herrâ’nın (ö. 187/803) herhangi bir etkisininolmadığını ve böyle bir ihtimalin çok uzak olduğunun altını da çizmektedir.Ayrıca araştırma, yaygın bir şekilde kullanılan kavramlarla birlikte tedavüldenkalkmış, bilinmeyen ya da değişikliğe uğramış birçok kavramı da ele almaktadır.
