Trabzon İlahiyat Dergisi (Jun 2020)
el-Fıkhü’l-Ekber Şerhleri Üzerine Mukayeseli Bir Analiz
Abstract
Bu çalışma, şerhin metni tekrar eden değil, metni aşan bir telif türü olduğu varsayımını temellendirmek için Ebû Hanîfe’nin el-Fıkhü’l-ekber adlı eserinin şerhleri arasında bir mukayeseyi konu edinmektedir. Ebû Hanîfe, Sünnî düşüncesinin mümessillerinin başında yer aldığı için eserleri, İslâm düşünesinde ilgiyle karşılanmıştır. Bunlar arasında el-Fıkhü’l-ekber adlı eser, daha ön plandadır. Bu sebeple olsa gerek el-Fıkhü’l-ekber, özellikle Osmanlılar döneminde de birçok defa şerh edilmiştir. Mukayesemizi Osmanlı dönemi şârihleri İlyas b. İbrâhîm es-Sînobî, Ali el-Kârî, Ebü’l-Müntehâ el-Mağnisâvî ve Bahaeddinzâde ile sınırlandırdık. Bütün konular üzerinde dört şerhin analizi makale boyutunu aşacağı için çalışmamızı ilgili şerhlerdeki belirli konularla kayıtlandırdık. Makalede el-Fıkhü’l-ekber’e yönelik anılan şerhler üzerinde mukayeseli bir analiz yöntemi takip edilecektir. Sonuç olarak aynı metin üzerinde farklı müelliflerin şerhlerine yansıyan kelâmî arka planları, şerh geleneği ve Osmanlı kelâm geleneği açısından eserlerin taşıdığı değeri ortaya koymayı hedeflemekteyiz. Ayrıca müelliflerin biyografilerini de göz önünde bulundurarak el-Fıkhü’l-ekber şerhlerindeki kelâm ve tasavvuf karşılaşması hakkında bazı muhtemel çıkarımlarda da bulunacağız.
Keywords
