Çok Partili Hayata Geçişte Türk Milliyetçiliğinin Farklı Yorumları: Halkevleri ve Türk Ocakları

Abstract

Çok uluslu Osmanlı İmparatorluğu’ndan ulus devlet şeklindeki Türkiye Cumhuriyeti’ne geçişte Türkiye’deki temel ideoloji Türk milliyetçiliği olmuştur. Türk milliyetçiliği fikrini teşkilatlı bir yapıda temsil eden 1912’de kurulup 1931 yılına kadar faaliyetlerini sürdüren Türk Ocaklarıdır. Ocaklar 1930’lara kadar CHP iktidarıyla uyumlu bir şekilde çalışsa da 1930 yılında çok partili hayata geçiş denemesinde yaşanan siyasi gelişmelerin de etkisiyle kapatılmıştır. Türk Ocağı’nın bıraktığı boşluk CHP’ye doğrudan bağlı ve yeni dönemin ideolojisini topluma benimsetmek amacıyla kurulan Halkevleriyle doldurulmaya çalışılmıştır. Türk Ocağı’nın yerine Halkevlerinin kurulması her iki kuruluşun birbirinin devamı şeklinde görülmesine neden olmuştur. 1945 sonrasında Türkiye’de çok partili siyasi hayat başlayınca Halkevlerinin yapısal konumunun yanı sıra fikri yönü de tartışılmaya başlanmıştır. Böylece Türk Ocakları Halkevlerinin milliyetçilik anlayışından farklı bir milliyetçilik anlayışı iddiasıyla yeniden faaliyete geçirilmiştir. Soğuk Savaş döneminin iki kutuplu dünyasında din, maneviyat ve mukaddesat hem zararlı fikirleri önlemek hem de milli bütünlüğü sağlamak için Türk Ocağı’nın benimsediği milliyetçiliğe eklemlenmiştir. Bu çalışma çok partili siyasi yaşama geçiş sürecinde Türk milliyetçiliğinin iki farklı formunu Halkevleri ve Türk Ocakları üzerine odaklanarak anlamayı amaçlamaktadır.

Keywords

• turkish hearths
• people’s houses
• turkish nationalism
• hamdullah suphi tanrıöver
• türk ocakları
• halkevleri
• türk milliyetçiliği
• hamdullah suphi tanrıöver