اطلاعات جغرافیایی (Apr 2012)
تغییرات آب و هوایی و تأثیر آن بر فجایع طبیعی
Abstract
تا چند دهه پیش تغییرات آب و هوایی و شرایط اقلیمی سرنوشت و مقدرات هر سرزمین به حساب آمده و بحث و گفتگو درباره آن، نوعی مداخله در کار خداوند تلقی می‌شد. اما با ورود دستگاه‌های جدید و استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای برای پیش‌بینی وضع هوا و دستیابی به فن باروری ابرها، انسانها به این باور رسیدند که نه تنها میتوان حوادث اقلیمی را پیش‌بینی کرد بلکه میتوان بر روندهای موجود تأثیرگذار بوده و آن را به نفع خود تغییر داد. شاید به همین دلیل است که شعار یک سال سازمان بهداشت جهانی با عنوان توجه به تغییرات اقلیمی در سلامت انسانها مطرح شده است. با این وجود، انسانها در حال انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. این گازها نیز آب و هوای جهان را دستخوش تغییر کرده‌اند. بنابراین ضروری است تا این روند به دقت مورد توجه قرار گیرد، به طوری که از این رهگذر اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مناسب را برای مقابله با پیامدهای احتمالی این تغییرات، ارزیابی و مطرح نمود. براین اساس، نوشته حاضر مروری است بر رابطه بین تغییرات آب و هوایی و رویدادهای جوّی مربوط به آن و حوادثی که از این طریق ممکن است بر زندگی انسان اثر گذار باشد. به این منظور، سه موضوع اساسی بررسی می‌شود که در هریک از آنها به نوعی حوادث طبیعی با تغییرات جوّی در ارتباط قرار گرفته است. در مرحله اول، موج گرمای بی‌سابقه اروپا در سال 2003 و عوامل پهنه تحت تأثیر و اقدامات انجام شده تشریح می‌گردد. در مرحله دوم، تأثیر تغییرات آب و هوایی در بروز سیل‌های داخلی در اروپای مرکزی و بریتانیا بررسی شده و در نهایت گردبادهای ویرانگر اقیانوس اطلس در سال‌های 2004 و 2005 مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا ارزیابی مختصر رابطه بین تغییرات آب و هوایی و ال نینو و احتمال بروز تغییرات ناگهانی در آب و هوای محلی نیز مطرح شده است. با این وجود باید اذعان نمود که روندهای مطرح در پدیده‌های آب و هوایی آن قدر واضح و روشن هستند که میتوان از آنها برای ارائه اطلاعات لازم و تلاشهای مناسب برای کاهش خطرات استفاده نمود. به همین دلیل، در خیلی از موارد، افزایش احتمال بروز حوادث طبیعی به دلیل تغییرات آب و هوایی در راس عوامل افزایش آسیب‌پذیری قرار می‌گیرد. در همین راستا، خطرات دیگری در پی تغییرات آب و هوایی حادث می‌گردد، بنابراین نباید تغییرات آب و هوایی را به تنهایی بررسی کرد، بلکه باید آن را در تلاشهای وسیع‌تر برای کاهش خطرات ناشی از فجایع طبیعی لحاظ نمود.
