Kocatepe İslami İlimler Dergisi (Dec 2024)
İslamcı Bir Grup Olarak Özgür-Der Çevresi: Kimliği, Teşkilat Yapısı ve Toplumsal Meselelere Dair Görüşleri
Abstract
Kişilerin gündelik ve sosyal hayatlarında toplumsal bir gerçeklik olarak varlık bulan dinî gruplar, postmodern dönemde de varlığını ve etkinliğini sürdüren önemli sosyolojik bir olgular olarak karşımıza çıkmaktadır. Dinî grupların tercih edilmelerinde, bireysel ve toplumsal açıdan sahip oldukları fonksiyonların büyük önem taşıdığı ifade edilebilir. Yanı sıra dinî grupların tarihsel süreçte bu işlevlerinin yalnızca dinsel alanla sınırlı kalmadığı, sosyal yardımlaşmadan eğitime kadar birçok farklı faaliyet yürüttükleri görülmektedir. Türkiye’deki dinî grupların çoğunluğu, dinî hizmetlere aracılık yaptığı gerekçesiyle, dergi, gazete, TV kanalı, internet sitesi gibi yayın organlarını kullanmaktadırlar. Dinî grupların sosyolojik olarak araştırılmasının, toplumsal yapının anlaşılmasında bir barometre işlevi gördüğü düşünülmektedir. Diğer bir ifadeyle din ve toplum ilişkilerine analitik olarak bakabilmenin bir yolu da dinî grupların araştırılmasıdır. Dinî gruplara ilişkin literatürde, araştırılan grupların yapılarıyla ilgili genel bilgilerin verildiği, geniş bir çerçeve sunan ve spesifik yönlere odaklanan çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Bu araştırma, Haksöz Dergisi çevresinin bütüncül bir perspektif ile ve üyelerin sistematik yaklaşımlarıyla, grubun yapısal mekanizması, işleyiş mantığı, grupsal kimliği, inanç ve eylemlerinin neler olduğunu ele almaktadır. Araştırmanın bu yönüyle diğer çalışmalardan farklılaştığı söylenebilir. Özgür-der’i konu edinen bu çalışma, nitel yöntemin teknikleriyle ulaşılan verileri, bütüncül bir yaklaşımla sunmaktadır. Bu yöntemle bahsi edilen grup üyelerinin “dinî kimlik, sosyal meselelere yaklaşımları ve teşkilat yapısı” hakkındaki görüşleri betimsel bir şekilde yorumlanmaya çalışılmaktadır. Araştırmada Özgür-der çevresinin muhalif siyasi görüşleri, kitlesel eylemlere öncelik vermesi, lider merkezli olmaktan öte istişareye dayalı bir yapılanma olması onu Türkiye’deki diğer dinî grup ve cemaatlerden farklılaştırmaktadır. Nitekim diğer bazı cemaat yapılarında görülebilen özel zikir/tesbihat biçimleri, belli formlardaki kılık- kıyafet seçimleri ve saç sakal kesimleri gibi şekilsel vurguların olmayışı, Özgür-der çevresini diğer dinî gruplardan ayıran unsurlar arasında gösterilebilir. Sonuç olarak Özgür-der, Türkiye’nin yaygın cemaat yapısındaki biçimsel ve düşünsel nitelikleri taşımaması açısından diğer dinî gruplardan ayrışmaktadır.
Keywords
