مبانی نظری هنرهای تجسمی (Dec 2021)
تحلیل تقابل های دوگانه در ساختار ورنی های عشایر شاهسون دشت مغان (مطالعه موردی زیراندازها)
Abstract
گلیمی به روش پودپیچی و به صورت ذهنی توسط بانوان عشایر ، با نام محلی وَرنی بافته می‌شود. با استفاده از این تکنیک بافت محصولات گوناگونی همچون خورجین، نمکدان و ... تولید می‌شود. ورنی‌های زیرانداز، به دلیل مقبولیت، تولید فراوانی نسبت به سایر محصولات خودمصرفی عشایر دارند. به دلیل ذهنی باف بودن این دستبافته‌ها، و با توجه به اینکه انسان برای درک محیط پیرامون خود همۀ پدیده ها، امور و مفاهیم را در ساختار تقابلی صورت بندی می کند، می توان از نظریه تقابل های دوگانه در تحلیل آن بهره برد. هدف مقاله، شناخت و تحلیل ساختار ورنی های معاصر دشت مغان است. در راستای پاسخ گویی به سوال چگونگی نمود تفکر دوگانه در این دستبافته، ساختار ورنی های زیرانداز با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس مهمترین نظریۀ ساختارگرایان یعنی تقابل های دوگانه انجام می شود. تصاویر ورنی ها که به صورت میدانی تهیه شده چهل و هفت نمونه است و در مطالعات پیشینه و مبانی نظری از داده های کتابخانه ای استفاده شده است. ورنی ها با کاربری زیرانداز، دارای طرح‌های سراسری، لچک ترنج، خشتی و ... اغلب به صورت ذهنی باف و در برخی موارد الگوباف هستند. از این میان طرح‌های ترنجی فراوانی بیشتری نسبت به سایر طرح‌ها دارند. تقابل‌های تجسمی موجود در این دستبافته را می‌توان در سه سطح ترکیب بندی، رنگ و نقشمایه‌ها مشاهده کرد که برخی از آنها عبارتند از: تقابل متن/ حاشیه، بازنمایی انتزاعی/ ناتورالیسم، نقوش عینی/ ذهنی و .... همچنین به تقابل‌های ذهنی بافنده نیز می‌توان به صورت ضمنی پی برد.
Keywords
