تأملی بر انواع رویکردها نسبت به قومیت در ایران و اثرات اجرای آن در نظام آموزشی

Abstract

هدف: پدیده قومیت و چندفرهنگی از دیرباز یکی از مسایل اصلی جامعه ایرانی بوده است. هدف پژوهش حاضر، تحلیل و بررسی انواع رویکردها نسبت به قومیت در ایران و اثرات اجرای آن در نظام آموزشی ایران است.موارد و روش‌ها: رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر از نوع پژوهش کیفی بوده و روش توصیفی – تحلیلی در آن به کار گرفته شده است و داده‌های آن به روش اسنادی و مصاحبه گردآوری و تحلیل شده‌اند. بنابراین درابتدا و به‌عنوان بحث ورودی، برخی از مهم‌ترین دیدگاه‌ها و پارادایم‌های جامعه‌شناختی مربوط به قومیت بررسی می‌شوند، سپس هرکدام از رویکردهای امنیتی و فرهنگی در حوزه قومیت، تعریف و تحلیل می‌شوند. هم‌چنین در این پژوهش و در راستای پاسخگویی به سوال پژوهشی، مواضع افراد نسبت به پدیده قومیت در یک پیوستار نشان داده شده است. در فاز بعدی پژوهش، ویژگی‌ها، آثار و نتایج اجرای هرکدام از رویکردها از دیدگاه مصاحبه‌شوندگان بررسی و تحلیل شده است. شرکت‌‌کنندگان در این پژوهش، دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی تهران بوده است که با روش نمونه‌گیری هدفمند، از بین آن‌ها، افرادی که از قومیت‌ها، مذاهب و مناطق مختلف ایران بوده و در رشته‌های مختلف علوم انسانی در مقطع دکتری مشغول به تحصیل بودند، نمونه‌های مورد نظر انتخاب شدند.بحث و نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش، نتیجه حاکمیت رویکرد فرهنگی، توجه به فرهنگ‌ها، آزادی، برابری، احترام به حقوق افراد، شنیده شدن صدای همگان است. براین اساس، ثمره رویکرد امنیتی نسبت به قومیت در جامعه، سلطه، دیکتاتوری، خفقان و تک صدایی است و این منجر به شکل‌گیری مقاومت در بین اقوام و فرهنگ‌های محلی می‌شود که در حوزه‌ی تعلیم و تربیت این مقاومت، به شکل ظهور برنامه‌های درسی زیرزمینی نمایان می‌شود. هم‌چنین براساس این پژوهش، با حاکمیت رویکرد تلفیقی امنیتی – فرهنگی، افکار و اندیشه‌های محافظه کارانه در جامعه حاکم می‌شود.

Keywords

• برنامه درسی
• رویکرد امنیتی
• رویکرد فرهنگی
• قومیت