Archiwum Kryminologii (Jan 2008)
Zjawisko wiktymizacji wtórnej: pojęcie, przyczyny, przeciwdziałanie (na przykładzie niektórych polskich regulacji karnych)
Abstract
W artykule E. Bieńkowska podejmuje się analizy zjawiska wiktymizacji wtórnej w oparciu o wybrane regulacje karne obowiązujące w polskim prawie. Autorka docieka, czy omawiane regulacje prawne faktycznie służą ochronie ofiar przestępstw i należycie przyczyniają się do ochrony interesów osób pokrzywdzonych. Swoją rozprawę autorka rozpoczyna od omówienia samego pojęcia wiktymizacji. E. Bieńkowska wyjaśnia pojęcie wiktymizacji pierwotnej. Następnie skupia się na dogłębnej analizie wtórnej odmiany powyższego zjawiska, wynikającego z kontaktów ofiary z systemem ścigania i wymiaru sprawiedliwości. W tekście zostaje wskazana również istota ujawnienia przestępstw oraz objęcia ich postępowaniem karnym. W artykule został przedstawiony podział elementów, które wpływają na to, w jaki sposób traktowana jest ofiara przez organy ścigania w kontekście regulacji prawnych. Autorka prezentuje także podejście do ofiar w indywidualnych przypadkach wskazując jednocześnie na konieczność przemian systemu sprawiedliwości w omawianym zakresie. W kolejnej części pracy analizie poddane są regulacje karne z ukazaniem różnic pomiędzy powództwem adhezyjnym, a obowiązkiem naprawienia szkody w postaci środka karnego. Autorka wymienia szereg niedoskonałości, między innymi brak przejrzystości oraz ryzyko, że zasądzone odszkodowanie nie będzie w pełni pokrywało szkody, jakiej doznał poszkodowany. Innymi prezentowanymi w publikacji regulacjami są postępowanie mediacyjne oraz porozumienie się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia. E. Bieńkowska wskazuje także mankamenty obydwu rozwiązań. Pierwsze z nich cechuje się brakiem poufności i tajemnicy oraz faktem, że ugoda mediacyjna nie ma mocy prawnej. Drugie natomiast nie jest nadzorowane przez jakikolwiek organ zewnętrzny. Ponadto ofiara może doznawać nacisków ze strony sprawcy oraz jego obrońcy w celu jak najszybszego zakończenia sprawy. W podsumowaniu zostają wymienione największe mankamenty regulacji obowiązujących w prawie karnym, które w bezpośredni sposób przyczyniają się do wtórnej wiktymizacji ofiar. Wskazana zostaje także nieprzejrzystość oraz istniejące luki w regulacjach, które mają negatywny wpływ na pomyślne dla ofiary rozstrzygnięcie sprawy, a także dostarczają poszkodowanemu dodatkowych stresów. Jako rozwiązanie istniejącej sytuacji, E. Bieńkowska proponuje pogłębioną analizę obowiązujących przepisów prawa karnego w omawianym zakresie oraz ich modyfikację, tak by zapewnić ofiarom odpowiednie traktowanie i ochronę.
Keywords
