Literatura w planetarnym (nad)użyciu. Przygody dzieła poza kontekstem kultury

Abstract

Centralnym problemem poruszonym w artykule jest pękanie ograniczeń interpretacyjnych, do jakiego dochodzi w momencie zaistnienia dzieła w obiegu powszechnym, poza granicami kultury, w jakiej pierwotnie ujrzało ono światło dzienne. Przywołana zostaje perspektywa metodologiczna wprowadzona przez Davida Damroscha. Jest on ukazany zarazem jako twórca nowego rozumienia „literatury światowej”, jak i krytyk dziejów tego pojęcia. Dokonana przez niego krytyka otwiera zarazem debatę nad literaturoznawstwem prawdziwie światowym, pozbawionym eurocentrycznych ograniczeń. Wyłania się w ten sposób wizja literatury „nadużywanej” również przez interpretatorów pozaeuropejskich, czego przykładem są przytoczone poglądy irakijskiego literaturoznawcy Imada ad-Dina Chalila. Przeprowadzony w artykule wywód prowadzi do wniosków dotyczących konieczności odejścia od założeń krytyki postkolonialnej, opierającej się na postrzeganiu literatury jako narzędzia dominacji i przemocy symbolicznej. Wyłania się wizja literatury jako przedmiotu wymiany, poddawanego niemal dowolnym użyciom i nadużyciom przez kolejnych „użytkowników” w przestrzeni globalnej.

Keywords

• komparatystyka
• metodologia
• literatura światowa
• david damrosch